Akademik Veri Yönetim Sistemi
Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi, cilt.17, sa.2, ss.159-173, 2025 (Hakemli Dergi)
Boşanma,
TMK 4721’e göre evli olan kişilerin yasal olan evlilik birliğinin sona
erdirilmesi sürecidir. Boşanmanın artışlarının toplumsal, ekonomik, bireysel,
psikolojik, hukuki ve kültürel birçok etkisi bulunmaktadır. Bu çalışmanın amacı
Türkiye’de geçmişe yönelik açılan boşanma davası sayıları referans alınarak
zaman serisi analizi yöntemleri ile geleceğe yönelik açılan boşanma dava
sayılarının tahminlerinin yapılmasıdır. Yöntem olarak Box-Jenkins (ARIMA)
Yöntemi kullanılmıştır. Çalışmada Hukuk Mahkemelerine 2013-2022 yılları
arasında yıl içinde açılan boşanma dava sayısı verileri istatistiksel olarak
incelenmiştir. Veri yapısının aylık olması diğer bakışla zamana bağlı olması
daha önce boşanma dava sayısının Box-Jenkis yöntemine ile tahmin edilmemesi
sebebiyle yapılan analizin literatüre katkısının önemli olacağı sonucuna varılmıştır.
Türkiye’de açılan boşanma dava sayılarının zaman serisi grafiği incelendiğinde
trend ve mevsimselliğin olabileceği önsel bilgisine ulaşılmış ACF ve PACF
grafiklerine bakılarak trend ve mevsimsellik için fark alma işlemi yapılmıştır.
Bakılan grafikler sonucu AR ve MA modelleri için denemeler yapılmış en uygun modelin
ARIMA (1,1,1)(1,1,0)12 olduğu sonucuna varılmıştır. Modelin p değerleri 0.05’ten
daha küçük olduğundan AR1, MA1 ve SAR1 katsayıları istatistiksel olarak önemli
çıkmıştır. Ayrıca, normalleştirilmiş Bayes bilgi kriteri değeri de 16 415
olarak bulunmuştur. Türkiye’de son beş yılda ortalama 273 447 (2019-2023)
boşanma davası açıldığı görülmüştür.
2023 yılında açılan dava sayısı 315 202 olarak tahmin edilmiş gerçekte
ise 295 187 davanın açıldığı görülmüştür. Elde edilen tahmin değeri %6.8 hata
oranı ile çok yakın olarak tahmin edilmiştir. Boşanma davasının yıllar
itibarıyla artacağı öngörülmüştür. 2024 yılında 336 309 olacağı 2025 yılında
ise 359 445 davanın açılacağı tahmin edilmiştir.
Divorce,
according to the Turkish Civil Code No. 4721, is the process by which the legal
union of marriage between individuals is terminated. The increase in divorce
rates has numerous social, economic, individual, psychological, legal, and
cultural effects. The purpose of this study is to project the future number of
divorce cases filed in Turkey using time series analysis methods, based on the
historical data of filed divorce cases. The Box-Jenkins (ARIMA) Method was
employed as the methodology. The study statistically analyzed the number of
divorce cases filed annually in Civil Courts between 2013 and 2022. The fact
that the data is monthly and thus time-dependent, combined with the lack of
previous forecasts of divorce case numbers using the Box-Jenkins method,
suggests that this analysis will significantly contribute to the literature. Upon
examining the time series graph of the number of divorce cases filed in Turkey,
it was preliminarily determined that there might be trends and seasonality.
After reviewing the ACF and PACF graphs, differencing was performed to account
for these trends and seasonality. Following trials for AR and MA models based
on the examined graphs, it was concluded that the most suitable model was ARIMA
(1,1,1)(1,1,0)12. Since the p-values of the model were found to be less than
0.05, the coefficients for AR1, MA1, and SAR1 were statistically significant.
Additionally, the normalized Bayesian
Information Criterion value was found to be 16.415. It was observed that an
average of 273 447 divorce cases were filed in Turkey over the past five years
(2019-2023). The number of cases projected for 2023 was 315 202, whereas the
actual number of cases filed was 295 187. The estimated value was very close to
the actual figure, with an error rate of 6.8%. It is forecasted that the number
of divorce cases will increase in the coming years, with 336 309 cases expected
to be filed in 2024 and 359 445 cases in 2025.