Akademik Veri Yönetim Sistemi
USBİLİM, Bursa, Türkiye, 22 - 24 Nisan 2022, cilt.0, sa.0, ss.109-110
Bilgisayarların günümüz dünyasında yaygın hale gelmesi ile birlikte yaşamımızın her alanında
yer edinen bir teknoloji olması kaçınılmaz olmuştur. Bunun yanında birçok teknoloji de
eğitimin hizmetine sunulmuştur. Bu çalışmanın amacı; NeuroSky beyin sensörü cihazı ve göz
takip (eye tracker) cihazı ile desteklenen bilgisayar ortamında yapılan bir sınavın dikkat ve
odaklanma verilerinin video analiz (physics tracker) programı ile analiz edilerek sonuçlarını
değerlendirmektir. Bu kapsamda 2021-2022 eğitim öğretim yılının güz yarıyılında bir devlet
üniversitesinde öğrenim gören Fen Bilgisi Öğretmen adaylarına ayrı gruplarda çoktan seçmeli
ve iki aşamalı kimya testi uygulanarak analiz edilmiştir. Bu çalışmada korelasyonel ve nedensel
araştırma yöntemi birlikte kullanılmıştır. Çoktan seçmeli kimya testini alan öğrencilerle aşamalı
testi alan öğrencilerin NeuroSky Beyin sensörüne dayalı olarak ürettiği dikkat sinyalleri ile test
sırasında göz takip cihazıyla elde edilen ısı haritalarının görüntüleri video analiz programıyla
odaklanma verilerinin ilişkileri incelenmiştir. Bu araştırma 2020-2021 eğitim öğretim yılında İzmir ilinde bir devlet üniversitesinde öğrenim gören Fen Bilgisi Öğretmen adaylarıyla
çalışılmıştır. Çalışmada kullanılan NeuroSky cihazı jel kullanmaya ihtiyaç duyulmadan
elektrotları yerleştirmeyi sağlayan kuru aktif teknolojisine sahip, genel kullanıma uygun düşük
maliyetli kablosuz EEG kulaklığıdır. Araştırmada kullanılan iki aşamalı kimya testi, Mutlu ve
Şeşen (2016) tarafından geliştirilen ve Şeker (2017) tarafından yürütülen yüksek lisans tezinde
konu kapsamı genişletilerek kullanılan bir ölçme aracıdır. Test konularının kapsamı
termodinamik, kimyasal kinetik, kimyasal denge, asit-baz, elektrokimya konularına ilişkin
kavramlardan oluşmaktadır. Bu araştırmada 7 adet laptop ve 15 adet NeuroSky cihazı
kullanılarak veri toplanmıştır. İki aşamalı kimya testi, powerpoint programı üzerinden
uygulanmıştır. Her bir soru için bir slayt sayfası açılmış ve sorularda lineer bir ilerleme
sağlanmıştır. Sorularda geriye dönme olmadığı gibi sorular arası geçişte 5-10 saniyelik manzara
resmi eşliğinde müzik dinletisi yapılmıştır. Soruların cevaplarının kaydedilmesi için Office-
365’te cevap anahtarı formu hazırlanmış ve her bir sorunun yanıtlanma süresi ve yanıtlama
performansı bu cevap anahtarı aracılığıyla kayıt edilmiştir. Powerpoint’teki sorular ve Office-
365’teki cevap anahtarının ekranda aynı anda bulunması için DeskPins programı ile yanıtlama
formu bilgisayar ekranının sağ tarafında sabitlenmiştir. Veri kaybının önüne geçmek,
katılımcıları teste ve test ortamına alıştırmak için kimya testini uygulanmadan önce 3 sorudan
oluşan küçük bir deneme testi gerçekleştirilmiştir. Bu süreçte katılımcılara testin ilerleyişi ve
yanıtlama süreci ile ilgili deneyim kazanmaları sağlanmıştır. Katılımcılar kendilerini hazır
hissettiklerinde ve merakları giderildikten sonra kimya testine geçilmiştir. Uygulama, 2021 yılı
Kasım ayında Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi laboratuvarlarında
gerçekleştirilmiştir. Öğrencilerle irtibata geçilerek zamanları uygun olanlar Salı, Çarşamba ve
Cuma günleri olmak üzere üç gün boyunca teste alınmıştır. Çalışma 4 haftalık süreçte
tamamlanmıştır. Aşamalı test, Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Bilgisi Öğretmenliği 1. sınıfta
öğrenim gören 61 öğrenciye uygulanmıştır. Ancak göz takip cihazı 1 adet olduğundan 61
öğrencinin 14’ünden göz takip verileri elde edilmiştir. Bu nedenle verilerin analizi bu kişilerle
sınırlıdır. Elde edilen sonuçlar SPSS programı ile analiz edilmiştir.
Göz takip cihazının 1 dakikadaki odaklanma sayılarına göre çoktan seçmeli testi alan öğrenciler
ile aşamalı test alan öğrenciler arasında karşılaştırıldığında anlamlı bir fark görülmemiştir.
Benzer şekilde NeuroSky Beyin dalgaları sensörünün 1 dakikadaki dikkat sinyallerine göre iki
test grubu arasında karşılaştırıldığında anlamlı farklılık gözlenememiştir. Test puanlarına göre
ve 1 dakikada test maddesini yanıtlama hızlarına göre çoktan seçmeli testi alan öğrenciler ile
aşamalı testi alan öğrenciler arasında karşılaştırılma yapıldığında anlamlı farklılık bulunmamıştır. Göz takip cihazının 1 dakikadaki odaklanma sayıları ile NeuroSky
Beyin dalgaları sensörünün 1 dakikadaki dikkat sinyallerinin çoktan seçmeli test ve aşamalı test
verilerine göre korelasyonuna bakıldığında orta düzeyde bir ilişkinin olduğu bulunmuştur. Göz
takip cihazının 1 dakikadaki odaklanma sayıları aşamalı testi alan öğrencilerin testin birinci ve
ikinci aşamasına göre karşılaştırıldığında öğrencilerin testin ikinci aşamasında daha çok
odaklandığı ve çaba sarf ettiği görülmüştür. Benzer şekilde aynı karşılaştırma NeuroSky
cihazının dikkat sinyallerine göre yapıldığında anlamlı farklılık saptanmamıştır. Aşamalı testi
alan öğrencilerin test puanları ve 1 dakikadaki yanıtlama hızları birinci ve ikinci aşama arasında
karşılaştırıldığında yanıtlama hızlarının aynı olduğu ancak öğrencilerin ikin aşamada
performansının düştüğü anlaşılmıştır. Sonuç olarak öğrencilerin göz takip cihazına göre
öğrencilerin daha çok odaklandığı ancak başarısının düştüğü bu çalışmayla ortaya konmuştur.
Ayrıca göz takip cihazının 1 dakikadaki odaklanma sayıları ile NeurSky cihazının 1 dakikadaki
beyin dalgaları arasında orta düzeyde bir ilişki varlığı ortaya konmuştur. Çalışmada az kişiyle
veriler toplandığından ileriki çalışmalarda iki cihazın verileri arasında güçlü ilişkiler
kurulabilir.