Akademik Veri Yönetim Sistemi
IMASCON 2023 GÜZ ULUSLARARASI MARMARA SOSYAL BİLİMLER KONGRESİ /IMASCON 2023 INTERNATIONAL MARMARA SOCIAL SCIENCES CONGRESS , Kocaeli, Türkiye, 15 - 16 Aralık 2023, ss.1-5, (Tam Metin Bildiri)
Özet
Modernite; sanayileşme, rasyonelleşme, bilimsel ve teknolojik gelişmelerle ekonomik, kültürel ve toplumsal alanlarda köklü değişimlere neden olmuştur. Moderniteyi oluşturan değişimlerin nedenleri ve sonuçları hareketlilik kavramıyla sıkı bir bağ içindedir. Hareketlilik kavramı telgraftan internete, kıtalar arası seyahatten ev-işyeri aksındaki gündelik ulaşıma kadar farklı biçim ve ölçekleriyle birey, kent ve zaman-mekan kavrayışı üzerinde çok boyutlu değişimler yaratmıştır. Başka bir deyişle modernite ve artan hareketlilikle 19. yüzyıl sonlarından başlayarak 20. yüzyıl süresince çalışma hayatı ve üretim biçimi hızlanmış, iletişim ve ulaşım sistemleri gelişerek yaygınlaşmış, düşünce dünyasında sınırlılıklar kaybolmuş, kentler genleşmiş, gündelik pratikler hızlanmış, finansal işlemler akışkanlaşmış, zaman ve mekân sıkışmıştır. Öte yandan en temel tipolojilerden olan konut mekansallığı da toplumsal, ekonomik, kültürel bağlam etkisiyle ve bireyin algısal anlamsal süreciyle üretilen çok katmanlı bir yapı sunmakta ve moderniteyle gelen hareket, hız olgularının yarattığı etkin dönüşümlere sahne olmaktadır. Farklı düzlemlerin kesişiminde oluşan konut-hareketlilik ilişkisi oldukça dikkat çekicidir ve konutu önemli bir örneklem alanı haline getirmiştir. Dolayısıyla moderniteyle konutun dönüşümüne hareketlilik perspektifi üstünden bakmak değerlidir. Fakat literatürde konut, hareketlilik ve modernite ilişkisinin çok katmanlı yönü gölgede kalmıştır. Bu doğrultuda modernite-hareketlilik-konut ilişkisi üç eksen üzerinden irdelenmiştir: Üretim, Kullanım ve Anlam. Üretim ekseni konutun hareketlilik etkisinde tasarım ve üretim sürecini, kullanım ekseni bireyin hareketlilik kavramıyla değişen ihtiyaçlar, beklentiler, gündelik pratikler ve beğeniler çerçevesinde oluşan konut kullanım pratiklerini, anlam ekseniyse hareketlilik kavramı izinde konut ve birey arasında kurulan anlamsal, algısal, deneyimsel diyaloğu kapsamaktadır. Bu eksenler çerçevesinde modernite, hareketlilik ve konut ilişkisinde kronolojik düzlemde iki kırılma noktası belirlenmiştir. İlki 20. yüzyılın başlarında modernite ve hareketlilik etkisinde modern mimarlığın gelişmesi, ikincisi 2. Dünya Savaşı ve sonrasında değişen bağlamın mimarlık ortamını dönüştürmesidir. Kırılma noktalarında mimarlık ve konut, hareketlilikler ve etkilerine farklı tepkiler vermiş, bu tepkilerin izleri günümüze kadar yansımıştır. Çalışmanın amacı 20. yüzyılın başlarından 1980’li yıllara kadar konut mekânının hareketlilik ve modernite etkisiyle geçirdiği dönüşümü üç eksen üzerinden sorgulamaktır.
Anahtar Kelimeler: Modernite, Hareketlilik, Mimarlık, Konut
HOUSING TRANSFORMATION IN THE WAKE OF MODERNITY AND MOBILITY: AN EXAMINATION ACROSS THREE AXES
Abstract
Modernity,
driven by industrialization, rationalization, and scientific progress, has
induced profound changes in economic, cultural, and social realms. The roots
and consequences of these changes are tightly linked to the concept of mobility,
which spans from telegraph to the internet, intercontinental travel to daily
commutes, reshaping individual, urban, and temporal-spatial perceptions. Since
the late 19th century, modernity and increasing mobility accelerated work,
production, communication, transportation, thought processes, urban expansion,
daily practices, financial transactions, and compressed time and space. Housing,
a fundamental typology, reflects a multilayered structure shaped by societal,
economic, and cultural contexts, and the individual's perceptual processes. It
serves as a stage for effective transformations arising from the mobility and
speed inherent in modernity. The relationship between housing and mobility, at
the intersection of different planes, is noteworthy, making housing a crucial
exemplar. Therefore, examining housing transformation through the lens of
mobility in the context of modernity is valuable, though this multilayered
relationship has been understudied in the literature. The
modernity-mobility-housing relationship is examined through three axes:
Production, Usage, and Meaning. The production axis involves housing design and
production influenced by mobility, the usage axis encompasses housing practices
shaped by changing needs and preferences due to mobility, and the meaning axis
covers the semantic, perceptual, and experiential dialogue between housing and
individuals in the mobility context. Chronologically, two turning points are
identified: the development of modern architecture in the early 20th century
and the post-World War II transformation of the architectural environment.
Architecture and housing responded differently to mobilities at these points,
leaving lasting traces. The study aims to scrutinize the residential space
transformation influenced by mobility and modernity from the early 20th century
to the 1980s through three axes.
Keywords: Modernity,
Mobility, Architecture, Housing