HAREKET KAVRAMI ÇERÇEVESİNDE GELİŞEN SANATSAL YAKLAŞIMLAR


İlter Güven İ.

Uluslararası İletişim ve Sanat Dergisi, cilt.2, sa.2, ss.86-103, 2021 (Hakemli Dergi)

Özet

İster yanılsama yoluyla, ister eserin kendi fiziksel hareketiyle belirsin, hareketi görselleştirme çabası, eserin gerçeklikle bağ kurması arzusunu barındırır. Hareket eden herhangi bir imgenin hareketini sekans sekans gösteren sanatçı, çıplak gözle görülemeyen saklı anlara odaklanmıştır. Yahut eserin, fiziksel olarak gerçekten hareket etmesi için mekanik ve teknolojik destek almış sanatçı, eserle birlikte boşluğa, uzama, zamana ve izleyicinin kendisinin eserle gerçek bir bağ kurmasına odaklanmıştır. Ya da sanatçı olarak eserini ortaya koymaya çalışırken, bedeninin hareketini de esere dahil etmeye çalışarak, hem ruhsal hem de fiziksel hareketinin izlerini görselleştirmenin çabasına girmiştir. İşte hareket kavramı çerçevesinde gelişen bu yaklaşım farklılıkları, yirminci yüzyılın başlarından itibaren plastik sanatlar alanında ortaya koyulan zengin ifade biçimlerinin tetikleyicisi konumundadırlar.

Diğer yandan hareketin ifade edilebilmesi amaç haline geldiğinde, fotoğraf makinesiyle başlayıp kameranın icadına uzanan ve otonom makine icatlarına değin süren uzun bir sanatsal arayış gözlenir. Gerek teknolojik destekler alan, gerekse yeni teknolojik aletler geliştiren sonsuz sayıda sanatçı, kendi öyküleriyle birleştirerek, hareketin ifade edilmesi yolculuğunda farklı anlatım dilleri geliştirmiştir. Araştırma sırasında problem ekseninde çeşitli kitap, makale ve internet sitelerine başvurulmuş olup, eser çözümlemesi yoluyla sanatçıların hareket kavramı bağlamında ortaya koydukları eserler, karşılaştırmalı olarak tartışmaya açılmıştır.

Sonuç olarak sanatçıların üretimleri, biçim ve içeriksel olarak hareket kavramı üzerinden değerlendirilirken, sanatta yeni ifade olanakları yaratan yönlerine vurgu yapılmıştır. Genel olarak disiplinler arası bir arayış olarak ifade edilebilecek bu çaba, biçimlendirmeler arası bir melezleşmeye de işaret etmektedir. Bağlam kapsamında bu biçimlendirme modelleri sanat tarihsel örnekler ile gruplandırılmaya çalışılmış; bağlam, tarihsel referanslara gönderme yapan güncel sanat örnekleriyle geliştirilmiştir.