Ekofeminist söylemin çevirisi: Etin Cinsel Politikası üzerine bir analiz

1980’li yıllarda ortaya çıkarak 90’lı yılların başında kadın çalışmaları içerisinde yer bulan ekofeminizm, kadınlar ve doğa üzerindeki tahakküm biçimlerini patriyarka, kapitalizm ve türcülük kesişiminde ele alan eleştirel bir kuramdır (Garrd 1993). Özellikle çevresel krizlerin toplumsal cinsiyet eşitsizlikleriyle nasıl iç içe olduğunu vurgulayan bu yaklaşım sadece teorik düzeyde değil, edebi ve kültürel metinler aracılığıyla da temsil edilmektedir. Carol J. Adams’ın The Sexual Politics of Meat- A Feminist Vegetarian Critical Theory (1994) adlı eseri, kadın ve hayvan bedenleri üzerindeki nesneleştirme süreçlerini, Batı kültüründe et yeme pratikleri üzerinden analiz ederek ekofeminist kuramın temel metinlerinden biri haline gelmiştir.

Bu çalışma, söz konusu eserin Türkçeye Etin Cinsel Politikası – Feminist-Vejetaryen Eleştirel Kuram (2017) adıyla yapılan çevirisini hem politik bir söylem olarak hem de potansiyel bir ekoçeviri örneği olarak ele almaktadır. Bu bağlamda, çevirideki metinsel ve yanmetinsel unsurlarla ekofeminist söylemin Türkçede ve Türkiye’nin kültürel ve politik bağlamında nasıl yeniden oluşturulduğu tartışılacaktır. Ekolojik hassasiyetler ve çevreyle ilgili bilgi üretimi ve aktarımı giderek daha çok önem kazanırken, çeviribilim araştırmacıları da bu konulara son yıllarda daha fazla ilgi göstermekte ve çeviri ile ekoloji kesişimsel bir araştırma alanı oluşturmaktadır (Cronin, 2017; Jun, 2020; Bogenç Demirel ve Marmara, 2020). Bu çerçevede, ekofeminizmin ve Adams’ın bu eseri özelinde ortaya koyduğu eleştirel söylemin çeviri yoluyla bu alan içerisinde nasıl konumlanabileceği ve ekoçeviri kuramı kapsamına alınıp alınamayacağı da bu çalışmanın temel sorunsallarından biridir.