Akademik Veri Yönetim Sistemi
Ana Konularıyla Din Sosyolojisi, ÖZTÜRK EMİNE,ŞAHİN MEHMET CEM, Editör, Akademisyen Yayınları, Ankara, ss.1-32, 2024
Batı toplumlarının kendine özgü tarihsel tecrübeleri neticesinde on dokuzuncu yüzyılda karşı karşıya kaldığı devasa toplumsal değişim ve toplumsal krize/düzensizliğe mukabelede bulunma tarzı olarak Sosyoloji, “toplumsal değişim”i ve “toplumsal düzen”i sistematik ve nesnel bir tarzda anlamaya, açıklamaya ve yorumlamaya çalışan bilimsel bir disiplindir. Binlerce yıllık geleneksel, dinsel toplumsal düzenden modern, seküler toplumsal düzene geçişle tavsif edebileceğimiz bu dönemde soyolojinin zorunlu olarak üzerinde durduğu en temel soru(n)ların başında din gelmektedir. Bundan ötürü, kurucu sosyologların da toplumsal değişme ve düzen kuramları açık ya da örtük bir biçimde din ile ilgili olmuştur. Bu, başka bir deyişle, din sosyolojisinin de doğuşunu, mahiyetini ve merkezi ilgi odağını belirlemiştir: Toplum(sal değişme) ve din arasındaki karşılıklı ilişki.
Bu itibarla, bu Bölümde ana hatlarıyla toplumsal değişme ve din arasındaki karşılıklı ilişki ve etkileşim ele alınacaktır. Öncelikle, değişim ve onunla ilintili kavramlar tanımlanacak, tartışılacak; sonrasında sosyoloji literatüründe ortaya konulan toplumsal değişme kuramları anlatılacaktır. Akabinde toplumsal değişme ve din ilişkisine giriş yapılarak, bu konuda öne sürülen kuramlar tarihsel ve analitik açıdan irdelenecektir. Bu irdelemede “sekülerleşme” ve “dini hareketler” konuları ön plana çıkarılacaktır. Son kısımda ise toplumsal değişme ve din ilişkisi üzerine Türkiye’de yapılan akademik çalışmalara değinilecek ve kısa bir sonuç ve önerilerle Bölüm sonlandırılacaktır.
Sociology, as a response to the massive social change and social crisis/disorder faced by Western societies in the nineteenth century due to their unique historical experiences, is a scientific discipline that seeks to understand, explain, and interpret “social change” and “social order” in a systematic and objective manner. During this period, which can be characterized as the transition from a millennia-old traditional, religious social order to a modern, secular social order, one of the primary questions and issues sociology was compelled to address was religion. Consequently, the theories of social change and social order developed by the founding sociologists were explicitly or implicitly related to religion. In other words, this has determined the emergence, nature, and central focus of the sociology of religion: The reciprocal relationship between society (and social change) and religion.
In this regard, this chapter will broadly examine the mutual relationship and interaction between social change and religion. First, the concepts of social change and related terms will be defined and discussed; subsequently, the theories of social change presented in the sociological literature will be explained. Following this, an introduction to the relationship between social change and religion will be provided, with the theories proposed on this subject being analyzed from both historical and analytical perspectives. In this analysis, “secularization” and “religious movements” will be emphasized. In the final section, academic studies conducted in Turkey on the relationship between social change and religion will be discussed, and the chapter will conclude with a brief summary and recommendations.