Research Information System
Sofist Uluslararası Felsefe Dergisi, no.2, pp.45-82, 2021 (Peer-Reviewed Journal)
The aim of this essay is to propose some explanations concerning Hegel’s understanding of God and religion. It has been claimed that Hegel conception of God and his understanding of religion, unlike his philosophy, which is based on the principle of liberty, was principally conservative in nature. The aim of this paper is, by looking from different point of views at his conception of God and religion in different periods, to show that from this point of view his philosophy is a philosophy of freedom too. In the paper, by looking at debates on the conception of God and religion before and after Hegel, there I tried to present the context and consequences of his understanding on these issues. The conception of God differed permanently in different historical periods, cultural and geographic contexts. At first sight, these different conceptions seem to be unconnected. Hegel, by relying on the conception of liberty, and with a historical view at the conception of God and the understanding of religion related all conceptions of God which has been produced by the history of humanity. That the conception of liberty has been connected with the conception of God is a modern appearance and this expresses also the transition from theological to philosophical form of thinking in human history. In the paper, this has been shown, by looking at Hegel’s approach to the conception of God and religion; to do so, Hegel’s approach was examined in three periods: early, middle and late; but this was done in particular by presenting his approach which he uses in his philosophy of history. In his writings, from the very early to the very late ones, there is a continuous critique of a particular form of religion. The subject of this critique is positive or institutionalised from of religion. According to Hegel, the transformation of religion into a positive or institutionalised religion stands in opposition to the fact that modern form of religious thinking is combined with the conception of liberty. Since institutionalised religion, even if its declared aim is liberty, objectively carries out always functions which are in opposition to what has been declared. From his early writings onwards Hegel aimed at explaining the cause of this fact. He draws two important conclusions from his research. First, religious thinking is naturally teleological. In order that human practices are free, religious thinking should not be institutionalised, because, if contrary, because of this, human practices may become monotype. Practices which rely on faith should be individuals’ concern only. Second, the founding and directing function for social decisions and practices should be taken over by philosophy, because philosophy, in differing from religious thinking, contains the universal and so enables the particular to be realised, which is aimed at by all practices.
Keywords: Philosophy, Hegel, Positive Religion, God, History, Theology
Full Link: https://www.sofist.org/wp-content/uploads/2021/05/2-5-Hegelde-Tanri-ve-Din-Kavrami-Uzerine.pdf
Yazının amacı Hegel’in Tanrı kavramına ve din anlayışına açıklık getirmektir. Hegel’in Tanrı kavramının ve din anlayışının, onun özgürlükçü olan felsefi düşüncesinden farklı olarak muhafazakâr olduğu ileri sürülür. Yazıda Hegel’in farklı dönemlerdeki Tanrı kavramına ve din anlayışına değişik açılardan bakarak onun din felsefesinin de bir özgürlük felsefesi olduğu gösterilmiştir. Yazıda Alman düşünce ve felsefe tarihinde Tanrı ve din tartışmalarına Hegel öncesi ve sonrası döneme aynı zamanda bakılarak, onun bu konuda ortaya koyduğu anlayışın bağlamı gösterilmeye çalışılmıştır. Tanrı kavramı, tarihsel dönemlere, kültürlere ve coğrafik bağlamlara göre sürekli değişmiştir. Bu değişiklikler ilk bakışta birbiriyle ilişkisizmiş gibi gözükmektedir. Hegel Tanrı kavramına ve din anlayışına tarihsel bir bakış ile insanlık tarihinin ürettiği tüm Tanrı kavrayışlarını ve din anlayışlarını, özgürlük kavramını merkeze alarak, sistematik olarak ilişkilendirmiştir. Tanrı kavramının özgürlük kavramıyla bütünleşmesi modern bir olgudur ve bu aynı zamanda teolojik düşünme tarzından felsefi düşünme tarzına geçişi de ifade etmektedir. Yazıda bu, Hegel’in Tanrı kavramına ve din anlayışına dair geliştirmiş olduğu yaklaşım erken, orta ve geç dönem olmak üzere üç döneme ayrılıp bakılarak, fakat onun özellikle tarih felsefesi çerçevesinde sergilemiş olduğu yaklaşımı ortaya konularak gösterilmiştir. Hegel’in Tanrı kavramına ve din anlayışına dair kaleme aldığı erken dönem metinlerinden geç dönem metinlerine kadar devam eden bir din eleştirisi vardır. Bu eleştirinin konusu pozitif veya kurumlaşmış din anlayışıdır. Hegel’e göre, dinin pozitif dine dönüşmesi veya kurumlaşması, modern dini düşünme tarzının özgürlük kavramıyla bütünleşmiş olma durumuna ters düşmektedir. Zira kurumlaşmış din, beyan edilmiş amacı özgürlük dahi olsa, hep özgürlüğü bastıran bir işleve sahip olmuştur yani tahakküm aracı olarak işlemiştir. Hegel’in ilk çalışmalarından itibaren amacı, bunun nedenlerini açıklamak olmuştur. Bu araştırmalarından çıkardığı iki önemli sonuç vardır. Bunlar: Bir, dini düşünce, doğası gereği, erekseldir. İnsan pratiklerini en özgür bir şekilde mümkün kılmak için dini düşünce hiçbir şekilde kurumlaşmamalıdır, çünkü aksi durumda, insan pratiklerinin tek tipleşme tehlikesi vardır. Bu nedenle inanca dayalı pratikler bireylerin kendisine bırakılmalıdır. İki, toplumsal pratiklerin temelini ve yönlendiriciliğini felsefi düşünme tarzı üstlenmelidir. Zira felsefe, dini düşünme tarzından farklı olarak, kendisinde geneli kapsamaktadır ve her pratiğin doğasında olan tikelleşmeyi mümkün kılmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Felsefe, Hegel, Pozitif Din, Tanrı, Tarih, Teoloji
Full link: https://www.sofist.org/wp-content/uploads/2021/05/2-5-Hegelde-Tanri-ve-Din-Kavrami-Uzerine.pdf