Akademik Veri Yönetim Sistemi
I. International Selçuk Scientific Research Congress, Konya, Türkiye, 8 - 09 Temmuz 2023, ss.500-506
Konya’nın Taşkent ilçesine bağlı Balcılar (Alata) köyünde doğan Kaşıkçı Ali Rıza Efendi
(1883-1969), Osmanlı’nın son döneminde yaşamış din âlimlerindendir. Hâdim ve Konya
medreselerinde eğitim görmüş, Nakşî-Hâlidî şeyhlerdendir. Cumhuriyet döneminde yaşanan
Menemen hadisesinden sonra bütün Nakşi gruplar gibi o da bu gelişmelerden etkilenmiş, bir
müddet hapiste yatmıştır. Hapisten çıktıktan sonra ülkenin geçirmekte olduğu dönüşüm
biçimine, modernleşme şekline, sekülerleşme politikalarına tepkisini koyarak ülkeyi terk etmiş
Medine'ye yerleşmiştir. 1969 yılında vefat eden Ali Rıza Efendi, Medine’de ikāmeti esnâda,
çoğu manzum olmak üzere altı adet yazmıştır. Nasihat ve irşad amacıyla yazdığı bu eserlerinde
ahlâk, itikad, tasavvuf, aşk, sosyal/dinî kaygıları dile getirmiştir. Ali Rıza Efendi, hayatını
Medine’de devam ettirmekle birlikte geride bıraktığı mürîdânından hiç kopmamış ve mektuplar
yoluyla onlarla haberleşmiştir. Her ne kadar Ali Rıza Efendi Türkiye’yi terk ederek Medine’de
yaşayıp orada vefat etse de, gitmeden önceki yaşadığı çevrelerde onun dini ve sosyal hayattaki
etkileri geçmişten günümüze hala kendini göstermektedir. Özellikle Balcılar, Ermenek
civarında, Karaman ve Konya’da onun etkilerini bu gün bile görmek mümkündür. Onun için bu
çalışmada Kaşıkçı Ali Rıza Efendi'nin kendisi göç etmiş olmakla beraber geride bıraktığı izler,
tasavvufi çizgisini devam ettirenler güncel yönü ile ele alınacak geçmişten günümüze onun
gündelik hayattaki etkileri ortaya konacaktır.
Anahtar Kelimeler: Kaşıkçı Ali Rıza Efendi, Batılılaşma, Modernleşme, Dini Gruplar.