Derin Tarih, sa.32, ss.246-255, 2025 (Hakemsiz Dergi)
İpek Yolu’nun Rusya’dan geçen kuzey hatları, özellikle Volga Bulgarları ve Altın Orda dönemlerinde önemli ticaret yolları hâline gelmiş; Saray şehri, Avrasya’nın en büyük ticaret merkezlerinden biri konumuna yükselmişti. Bu güzergâhta Karadeniz limanları Avrupa ile bağlantı sağlarken, Hazar Denizi de tabii bir kavşak görevi görüyordu. 9. yüzyıldan itibaren Ruslar ve Rus tüccarlar bu ticarette önemli rol oynamış, zamanla devlet destekli elit bir sınıf olan “gostlar” ortaya çıkmıştı. Fakat 15. yüzyılda Karadeniz’in Osmanlı iç denizi hâline gelmesiyle kuzey rotaları zayıfladı, Rusya’nın doğuya genişlemesiyle de yeni ticaret yolları oluştu. 19. yüzyıla gelindiğindeyse Rusya’daki devrimler ve Sovyetleşme süreciyle birlikte Kuzey İpek Yolu’nun kaderi yeniden yazılacaktı.