Akademik Veri Yönetim Sistemi
SAĞLIK BİLİMLERİNDE ÇAĞDAŞ ARAŞTIRMALAR, Prof. Dr. Fatih HATİPOĞLU, Editör, ALL SCİENCE ACADEMY, Konya, ss.599-618, 2025
ÖZET Diş çürümesi en yaygın görülen enfeksiyonel hastalıklar arasındadır. Yetersiz ağız hijyeni ve karyojenik beslenme biçimi diş çürüklerinin temel sebeplerindendir. Tedavi edilmeyen çürük lezyonları, zaman geçip ilerledikçe daha invaziv tedaviler gerektirir. Bununla beraber diş çürüklerinin erken evrelerde teşhis edilmesi süre ve maliyet bakımından avantaj sağlayan daha koruyucu tedavi seçeneklerinin uygulanabilmesini sağlar. Diş hekimliğinde çürük teşhisi için ayna ve sond yardımıyla muayene en yaygın kullanılan yöntemdir. Ancak yüzeysel özellikler ve renk değişikliklerinin değerlendirilmesinde faydalı olsa da ara yüzeylerin değerlendirilmesi ve lezyonun derinliğinin ölçülebilmesi konusunda yetersizdir. Çürük teşhisinde yaygın kullanılan bir diğer yöntem radyografidir. Bu yöntemde dişlerin ve periodonsiyumun sağlığını değerlendirmek amacıyla röntgen ışınları kullanılır. Ancak radyografik görüntülerin yorumlanması tecrübe gerektiren bir işlemdir. Farklı radyografi cihazları kullanılması veya farklı hekimler tarafından radyografinin değerlendirilmesi, aynı diş üzerinde farklı teşhisler yapılmasıyla sonuçlanabilir. Bu çalışmanın amacı güncel diş çürüğü teşhis yöntemlerinin çalışma prensibi, güvenilirliği, kullanım şekli, avantajları ve dezavantajları bakımından tanıtılmasıdır. Klinik muayene, ultrasonografi, fiber optik transillüminasyon (FOTİ), dijital görüntüleme fiber optik transillüminasyon (DİFOTİ), lazer floresans, kantitatif ışık etkili floresans, elektriksel iletkenlik ölçümü, alternatif akım empedans spektroskopisi gibi çeşitli alternatif çürük teşhis yöntemleri klinik uygulamada kullanılmaktadır. CAMBRA, CARIOGRAM, Amerikan Pediatrik Diş Hekimliği AkademisiÇürük Risk Değerlenirme Sistemi (AAPD-CAT) gibi risk tayini sistemlerine de standardizasyon için başvurulmaktadır. Günümüz teknolojik gelişmeleriyle beraber çürük teşhisi için kullanılan yapay zeka modelleri de klinik uygulamalarda yerini almaya başlamıştır. Anahtar Kelimeler: Diş çürüğü, Erken çürük teşhisi, Çürük teşhis yöntemleri, Risk tayini, Yapay zeka