Journal of Modern Turkish History, cilt.20, sa.40, ss.129-159, 2024 (ESCI)
II. Aleksandr tarafından yürürlüğe konulan 1861 reformları Rusya
İmparatorluğu’nun geniş coğrafyasında farklı tepkilere neden olmuştu. Bu çalışma,
1861 yılında II. Aleksandr tarafından ilan edilen ‘Büyük Reformlar’ sonrasında Rus
imparatorluk tahayyülünde Kafkasya’yı incelemektedir. Aleksandr Mihailoviç
Dondukov-Korsakov (1820-1893) 1882-1890 yılları arasında Kafkasya genel-valisi
ve Kafkasya kolordusu komutanı olarak görevlendirilmiştir. Bu dönem, reform yanlısı imparator II. Aleksandr için Kafkasya’da bir turnusol testi olması açısından
önemliydi. Öte yandan Dondukov-Korsakov, valilerin yetkilerini ve
bağımsızlıklarını istemekle birlikte, ‘Büyük Reformları’ Kafkasya’ya getiren
selefleriyle aynı fikirde değildi. Ona göre reformların çoğu Kafkasya’ya yeterli
hazırlık yapılmadan getirilmişti. Kafkasya’ya atanmasının ilk yılında DondukovKorsakov, yönetimi boyunca tartışma konusu olmaya devam eden bazı endişeleri
dile getirdi. İmparator ile yaptığı yazışmalarda, bakanların müdahalesinin yerel
yönetim için riskli ve kaygı verici sonuçlara yol açtığı konusunda defalarca uyarıda
bulundu. Dondukov-Korsakov bakanların üzerine aşırı sorumluluk aldıklarını ve
“başkentten oldukça uzak” olan Kafkasya ile etkili bir şekilde ilgilenemediklerini
ileri sürdü. Bu doğruydu ama imparatorluk merkezinden çok uzak olmak,
Kafkasya’da görev yapan askerî komutanların, şiddet eylemlerini
meşrulaştırmalarına izin veren iyi bir nedendi. Dondukov-Korsakov’a göre sadece
Müslüman Tatarlar, Çeçenler, Dağıstanlılar ya da Çerkesler değil, Ermeniler,
Gürcüler ve tüm dinî mezhepler Rusya imparatorluğuna tamamen sadık değillerdi.
The reforms of 1861 enacted by Alexander II provoked different reactions
across the vast geography of the Russian Empire. This project examines the
Caucasus in the Russian imperial imagination after the Great Reforms. Aleksandr
Mikhailovich Dondukov-Korsakov (1820-1893) was appointed as the governorgeneral of the Caucasus and the commander of the Caucasus corps between 1882-
1890. On the one hand this period was significant because it was a litmus test for
the pro-reformist emperor, Alexander the Liberator, in the Caucasus but on the
other hand Dondukov-Korsakov, although he wished for the powers and the
independence of the viceroys, was not of the same mind as his predecessors had
introduced the Great Reforms into the Caucasus. Most of the reforms, he
contended, were introduced into the Caucasus without enough preparation.
During the first year of his appointment to the Caucasus, Dondukov-Korsakov
raised some concerns which remained points of contention throughout his rule.
In his reports to the emperor, Dondukov-Korsakov repeatedly warned that
ministerial interference had led to dangerous and embarrassing consequences for
the local administration. Dondukov-Korsakov argued that the ministers were
overburdened with responsibilities and could not effectively deal with the
Caucasus, which was “too remote from the capital.” This was true but being too
remote from the imperial centre was a good reason that did let Russian military commanders, serving in the Caucasus, legitimize their violent actions. Not only
Muslim Tatars, Chechens, Dagestanis or Circassians but also Armenians,
Georgians and all religious sectarians were not totally loyal subjects to the Russian
Empire, according to Dondukov-Korsakov.