Akademik Veri Yönetim Sistemi
4. Uluslararası 12. Ulusal Türk Cerrahi ve Ameliyathane Hemşireliği Kongresi , Antalya, Türkiye, 13 - 16 Ocak 2022, Antalya, Türkiye, 13 - 16 Ocak 2022, (Yayınlanmadı)
Giriş: Koronavirüs tüm dünyada yaşamları olumsuz etkilediği gibi, kronik
hastalıkların yönetimini de etkilemiştir.
Amaç: Meme kanserine bağlı lenfödem (MKBL)
gelişen kadınlarda Covid-19 korkusu ile lenfödem öz bakım ilişkisinin
incelenmesidir.
Gereç ve Yöntem: Araştırma tanımlayıcı
ve kesitsel tiptedir. Evrendeki 235 kadından MKBL gelişen, 18 yaş üzeri,
okuryazar 103 kadın örneklemi oluşturmuştur. Dışlanma kriterleri; işitme,
kognitif ve psikiyatrik problemlerin olması, kemoterapi ve radyoterapi alıyor
olmasıdır. Veriler sosyodemografik-klinik özellikler formu, Covid-19 Korkusu Ölçeği
(CKÖ) ve Meme Kanserine Bağlı Lenfödem Özbakım Ölçeği (MKBLÖÖ) kullanılarak
telefonla toplanmıştır. Yanıt verme oranı %43.83’tür. Çalışma için etik kurul,
kurum, Sağlık Bakanlığı izinleriyle katılımcıların
onamı alınmıştır. Veriler normal dağılıma sahip (ShapiroWilk:.934,p<.05) olmadığından, sayı, yüzde, ortanca, Mann
Withney U, Kruskal Wallis, spearman korelasyon testleriyle değerlendirilmiştir.
Bulgular: Katılımcıların yaş medyanı 54
(min:35-max:76), %47.60’ı üniversite mezunu, %63.10’u çekirdek ailesiyle
yaşıyordu. %7.80’i Covid-19 geçirmişti, %55.30’unun yakınlarında Covid-19 tanı/şüphesi
vardı, %10.70’i yakınını Covid-19 nedeniyle kaybetmişti, %51.50’si pandemi sonrası kontrollerini
sürdürmemişti. Yaşanılan yere (KW:7.776,p:.02), birlikte yaşadığı kişilere
(KW:10.812,p:.01), pandemi sonrası kontrollere gitme sıklığına
(KW:18.884,p:.001), yakınlarında Covid-19 tanısı/şüphesi olma durumuna
(KW:2.272,p:.025), ve pandemi süresince hastalığı yönetme algısına
(KW:16.599,p:.002) göre CKÖ ortalamalarında; algılanan maddi duruma
(KW:13.714,p:.001), lenfödemin bölgesine (z:2.085,p:.04), kontrolleri sürdürme
şekline (KW:8.724,p:.01) ve sıklığına (KW:20.890,p:.00) ve pandemi süresince
hastalığı yönetme algısına (KW:10.010,p:.04) göre MKBLÖÖ puan ortalamaları
arasında istatistiksel 0anlamlı farklılık vardı. CKÖ ile MKBLÖÖ puan
ortalamaları arasında anlamlı ilişki saptanmamıştır. Açık uçlu sorulardan
pandemi süresince kendinizi nasıl hissedersinize 43 kişi iyi hissettiği yönünde
beyan verirken, diğerleri kötü, endişeli, korkmuş, yorgun ve yalnız hissettiğini
belirtmiştir. Lenfödem özbakımını pandemi süresince 51 işi olumsuz
etkilendiğine dair ifadelerde bulunurken, diğerleri pandeminin ekstra bir
etkisinin olmadığını belirtmişlerdir. Pandemi sürecinde yaşanılan zorluklar
sorulduğunda 22 kişi zorluk yaşamadığından bahsederken, hastaneden korkma,
hastanede randevu bulamama, kontrole gidememe, lenfödemin kötüleşmesi, gelir
durumunda sıkıntı yaşama gibi birçok problemi sıralamışlardır.
Sonuç: Koronavirus
korkusu ile MKBL’li kadınlarda özbakım arasında anlamlı ilişki olmadığı, ancak
kadınların pandemi süresince lenfödem takibi ile ilgili çeşitli zorluklarla
karşılaştıkları bulunmuştur. Özbakımın kuvvetlendirilmesi için aralıklı
eğitimlere devam edilmesi önerilir.
Anahtar
kelimeler: Meme kanseri, Lenfödem, Özbakım, Covid-19 korkusu