Akademik Veri Yönetim Sistemi
II. Uluslararası Bilim, Eğitim, Sanat ve Teknoloji Sempozyumu (UBEST-2), İzmir, Türkiye, 28 - 29 Mayıs 2021, ss.237
Yaşa dayalı grup düşmanlığı “çocuk”, “genç” ve “yaşlı” gibi bir yaş grubunun diğer yaş grubundan/gruplarından herhangi bir konuda üstün ya da aşağı olduğu varsayımına dayanan toplumsal bir sorundur. Gündelik yaşamda sıkça görülen bu sorun, özellikle çocuk ve gençlik kitapları gibi kurmaca metinlerde olumlandığında erken dönemde gelişmesi beklenen demokrasi kültürüne büyük bir engel oluşturmaktadır. Bu çalışmanın amacı, ödüllü çocuk ve gençlik kitaplarında yaşa dayalı grup düşmanlıklarını olumlayan ya da olumlamayan iletilerin olup olmadığını, varsa bunların duygusal yön, biçim ve düzey özelliklerini belirlemektir. Araştırma, genel tarama modelindedir. Araştırmanın veri kaynağını Türkiye’de çocuk ve gençlik edebiyatı alanında ödül veren kurum ve kuruluşların 2012-2016 yılları arasında ödül verdiği toplam 34 öykü ve roman oluşturmaktadır. Verilerin çözümlenmesinde nitel araştırma yöntemlerinden içerik çözümlemesi kullanılmıştır.“Grup düşmanlığı” ana kategorisi birincil alt kategoriler ve ikincil alt kategoriler olmak üzere ikiye ayrılmıştır. Birincil alt kategoriler kendi içinde “kalıpyargı”, “önyargı” ve “ayrımcılık” olmak üzere üç alt kategoriye; ikincil alt kategoriler ise “görülme biçimine bağlı alt kategoriler” (GBBAK), “düzeye bağlı alt kategoriler” (DBAK) ve “duygusal yöne bağlı alt kategoriler” (DYBAK) olmak üzere üç alt kategoriye ayrılmıştır. Araştırma sonunda çalışma grubundaki kitaplarda yaşa dayalı grup düşmanlıklarını olumlayan ya da olumlamayan çeşitli iletilerin olduğu görülmüştür. Bu kitapların genel anlamda yaşa dayalı ayrımcı/ötekileştirici kültürü pekiştirmek gibi bir amacı olmasa da toplumsal anlamda sıradan ve olağan durumlar olarak görüldüğü için farkında olunmadan grup düşmanlıklarını pekiştirebilecek bazı kalıpyargı, önyargı ve ayrımcılık örnekleri taşıdığı belirlenmiştir.