Akademik Veri Yönetim Sistemi
2. Ulusal Temel Bilimler, Gençlik Sempozyumu ve Bilim Sanat Şenliği 2025, İzmir, Türkiye, 21 - 22 Mayıs 2025, (Özet Bildiri)
TÜRKİYE’DE ETKİN SAĞLIK ARAŞTIRMALARI İÇİN AÇIK VERİNİN DURUMU VE İŞ
ZEKASI UYGULAMASI İLE VERİ KALİTESİ ÜZERİNE DEĞERLENDİRME
Melih TAKYACIa,
Muhammet DAMARb
a Dokuz Eylül Üniversitesi, Fen Fakültesi,
Bilgisayar Bilimleri, Dokuz Eylül Üniversitesi Merkez Kampüs, Buca, İzmir,
Türkiye
b Dokuz Eylül Üniversitesi, Fen Fakültesi,
Bilgisayar Bilimleri Bölümü, Tınaztepe Yerleşkesi, Buca, İzmir, Türkiye
email:
melihakyaci@gmail.com
ÖZET
Bu çalışmanın temel amacı, sağlık alanında yaygın
olarak kullanılmakta olan açık verinin kalitesini, paylaşım biçimlerini, Türkiye’deki
uygulamalarını ve Türkiye’deki uygulamalarının uluslararası örneklerle
karşılaştırmasını yapmak ve detaylı bir şekilde incelemektir. Günümüzde açık
veri, şeffaflık ve araştırma yeteneklerinin artırılası için stratejik bir rol
oynamaktadır[1]. Sağlık sistemi içinde düzgün işleyen açık veri paylaşımı sağlık
alanındaki araştırmaları destekleyecek, veri üzerinde araştırmacıların farklı
analizler gerçekleştirmesini sağlayacaktır. Bu sayede bilimsel gelişmeler için
veri bulma konusunda harcanan enerji ve para bilimsel faaliyetlerin diğer
bölümlerine kaydırılabilecektir. Çalışma kapsamımızda Türkiye’de sağlık alanıyla
ilişkili veri sunan kaynaklar incelenmiştir. Türkiye’de Açık Veri İzmir [2],
İstanbul Büyükşehir Belediyesi Açık Veri Platformu [3], Türkiye İstatistik
Kurumu İstatistik Veri Portalı [4], Ulusal
Akıllı Şehir Açık Veri Platformu [5], gibi çalışmalar belli başlı açık
veri kaynakları olarak gösterilebilir[1]. Dünya’da ise Dünya Sağlık Örgütü[6],
Amerikan Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi[7], Avrupa Hastalık Öncesi ve
Kontrol Merkezi[8], Amerika Birleşik Devletleri Sağlık Verisi Portalı [9], ve Dünya
Bankası Açık Veri Portalı [10], dünyada öne çıkan açık veri platformlarıdır. Özellikle
ilgili sağlık portalları paylaştıkları veri içerikleri, türleri, veri
formatları, veri için oluşturdukları raporlar, verideki mahremiyet ölçüsü,
dönemsellik, verilerin tarihi gibi pek çok kriter açısından yurtiçindeki ve
yurtdışındaki portallar analiz edilmiştir. Türkiye’de veri paylaşımı konusunda
üç büyük şehrin özel bir çabası olduğu görülmüş olsa da sağlık alanında açık
veri konusu Türkiye için iyileştirmeye açık bir alan olarak görülmüştür. Açık verinin
uluslararası standartlara uygun, kaliteli ve etkin biçimde paylaşılması,
akademik ve pratik uygulamalar açısından oldukça değerli görülmüştür. Uygun
bulunan ve veri setini analiz için paylaşan sistemlerden örnekler alınarak
Microsoft Power BI iş zekası aracı ile raporlama gerçekleştirilmiştir. Buradan
ne tür analizler gerçekleştirilebilir, ne tür araştırmalar yapılabilir, ne gibi
eklentiler ile daha fazla araştırmaya imkan verir kapsamlı bir değerlendirme
ortaya konulmuştur. Ayrıca, yapılan iş zekası uygulamaları sonucunda,
Türkiye’deki açık veri uygulamalarının genel itibariyle diğer ülkelerdeki
uygulamalara kıyasla sınırlı kaldığı gözlemlenmiştir. Türkiye’de açık verinin
standartlara kavuşması, Sağlık Bakanlığı tarafından açık verinin desteklenmesi,
açık veri formatlarının çeşitlendirilmesi, uygun yasa zeminin hızla
oluşturulması analizlerimiz sonucu önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Tıbbi bilişim, açık veri, sağlık bilişimi, iş zekası, veri yönetimi.
Kaynakça
[1]Damar, M., & Karaman, D. (2021). Açık Veri ve İş Zekâsı Teknolojisi:
İstanbul Büyükşehir Belediyesi Dava Verileri Üzerine Bir Değerlendirme. Mehmet
Akif Ersoy Üniversitesi Uygulamalı Bilimler Dergisi, 5(2), 206-228.
[2]
İzmir Açık Veri. (2025). İzmir Büyükşehir Belediyesi açık veri portalı. Erişim
tarihi: 10/04/2025. https://acikveri.bizizmir.com/
[3]
İBB Açık Veri. (2025). İBB açık veri portalı İstanbul Büyükşehir Belediyesi.
Erişim tarihi: 10/04/2025. https://data.ibb.gov.tr/
[4]
TÜİK. (2025.) TÜİK İstatistik Veri Portalı. Erişim tarihi: 10/04/2025, https://data.tuik.gov.tr/
[5] ULASAV, (2025). Ulusal Akıllı Şehir Açık Veri Platformu. Erişim Tarihi:
10/04/2025. https://ulasav.csb.gov.tr/dataset/?license_id=ibb-license&organization=istanbul-buyuksehir-belediyesi
[6] WHO, (2025). Dünya Sağlık Örgütü. Erişim Tarihi: 10/04/2025, https://www.who.int/data
[7] CDC, (2025). Amerikan Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri. Erişim
Tarihi: 10/04/2025. https://www.cdc.gov/DataStatistics
[8] ECDC, (2025). Avrupa Hastalık Öncesi ve Kontrol Merkezi. Erişim Tarihi:
10/04/2025. https://www.ecdc.europa.eu/en/data-tools
[9] HealthData.Gov, (2025). Amerika Birleşik Devletleri Sağlık Verisi
Portalı. Erişim Tarihi: 10/04/2025.https://www.healthdata.gov/
[10] Open Data Portal. (2025). Dünya Bankası. Erişim Tarihi: 10/04/2025. https://data.worldbank.org/topic/health