Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, cilt.35, sa.özel sayı 1, ss.19-33, 2021 (Hakemli Dergi)
COVID‐19 hastalığı etkeni SARS‐CoV‐2, ateş, öksürük, nefes darlığı gibi
semptomlara neden olan bir virüstür. Ülkemizi ve tüm dünyayı etkileyen
COVID‐19 pandemisinde, spesifik olarak COVID‐19 enfeksiyonu tedavisi için
geliştirilmemiş ve farklı endikasyonlarda kullanılan ilaçların yeniden
konumlandırıldığı ve tedavi ile ilgili pek çok klinik araştırmanın yürütüldüğü
bilinmektedir. Hastalığın tedavisinde halen klinik araştırmalarla etkililiği ve
güvenliliği tanımlanmış bir ilaç bulunmamaktadır. Tedavi yönetimi, elde
edilen klinik deneyime göre güncellenmekte ve farklı ülkelerde farklı tedaviler
kullanılmaktadır. Şu an için hastalığın tedavisinde kullanılan ilaçlar arasında;
antiviraller, antimalaryaller, antibiyotikler, immunomodülatör ilaçlar ve
antikoagulan ilaçlar ön plandadır. Tüm bu bahsedilen ilaç gruplarında yer alan
ilaçların, COVID‐19 hastalığında kullanımında güvenlilikleri ile ilgili olarak da
bilgiler gün geçtikçe artmaktadır. Antivirallerden remdesivire bağlı karaciğer
fonksiyon testlerinde yükseklik, lopinavir‐ritonavire bağlı hiperlipidemi,
antimalaryallerden hidroksiklorokin ve antibiyotiklerden azitromisine bağlı
QT uzaması, immunomodülatörlerden tosilizumaba bağlı nötropeni,
antikoagulanlara bağlı ise kanama riski dikkati çekmektedir. Bu derlemede,
COVID‐19 hastalığı tedavisinde kullanılan ilaçlara bağlı advers reaksiyonlar
literatür ışığında sunulmaktadır.
The causative agent of COVID‐19, SARS‐CoV‐2, is a virus that causes
symptoms such as fever, cough, and shortness of breath. Related to the
COVID‐19 pandemic affecting our country and the whole world, it is known
that there are no drugs developed for specific treatment of the infection and
drugs used in different indications are repositioned with ongoing clinical
trials. Currently, there is not any medication whose efficacy and safety has
been defined by clinical trials for treatment of COVID‐19. Treatment
management is updated according to clinical experience and different
treatments strategies are used in different countries. Among the drugs
currently used in the treatment of the disease; antivirals, antimalarials,
antibiotics, immunomodulatory drugs and anticoagulant drugs are prioritised.
Information regarding the safety of these drugs used for COVID‐19 treatment
is increasing every single day. Antiviral remdesivir‐induced liver function test
abnormalities, hyperlipidemia due to lopinavir‐ritonovir, QT prolongation due to antimalarial drug hydroxychloroquine and antibiotic azithromycin,
neutropenia due to immunomodulators tocilizumab, and bleeding risk due to
anticoagulants draw attention. In this review, adverse reactions related to
drugs used in the treatment of COVID‐19 disease are presented in the light of
the literature.