Akademik Veri Yönetim Sistemi
Yeni Nesil Dizileme ve Klinikte Uygulamaları, Prof.Dr. Ahmet Okay Çağlayan, Editör, Güneş Kitabevi, İzmir, ss.459-468, 2023
Son otuz yılda, üç-boyutlu kültür teknolojilerindeki gelişmeler doku benzeri mimetiklerin oluş turulmasını mümkün kıldı. Ancak, in vitro kültür ortamında hedef dokunun yapısal ve fonksiyonel yönlerini taklit edebilmesi için kök hücrelerin üç-boyutlu olarak kültür edilmesi sonucu minyatür organların yani organoidlerin geliştirilmesi oyunun kurallarını değiştirmiştir. Organoid araştırmalarının arkasındaki itici güçlerden sayılan ilk çalışma, Hollanda, Hubrecht Enstitüsü’nden Hans Clevers laboratuvarında kök hücre belirteci olan Lgr5 (leucine-rich-repeat- containing G-protein-coupled receptor 5) genini eksprese eden bağırsak hücrelerinden organoid oluşturulması olarak raporlanmıştır. (Sato ve ark, 2009) Uyarılmış pluripotent kök hücreler (induced pluripotent stem cells- iPSC) veya belirli bir hastadan elde edilen yetişkin kök hücrelerin kullanılmasıyla hedef organ ve hastalığa özgü organoidler oluşturabilir. Bu organoidler, hedef
organın gelişiminin detaylı bir şekilde incelenmesi yanı sıra, belirli bir hastalık, hatta bir kişinin kendi hastalığı üzerine uygulanabilecek yüksek verimli (high-throughput) ve çok ölçekli (multi-scale) genomik analizlere ve ilaç taramalarına kadar farklı kullanım amaçları içeren platformlar olarak karşımıza çıkmaktadır. ‘Laboratuvardaki hasta- patient in the lab’ kavramını ön plana çıkararak laboratuvar ve klinik arasında köprü oluşumunu destekleyen organoid teknolojileri ilaç keşfi ve geliştirme, klinik öncesi hasta sınıflandırması, öngörücü biyobelirteç keşfi, kişiselleştirilmiş tıp, klinik deneyler, rejeneratif tıp için etkin bir değişimi temsil ederek, tıbbi uygulamaların bireyselleştirilmesinde ön plana çıkmaktadır.