Akademik Veri Yönetim Sistemi
DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ, sa.Özel Sayı, ss.537-567, 2021 (Hakemli Dergi)
Kültür tarihimizi mayalayan en büyük şahsiyetlerinden biri olan Hacı Bektâş-ı Velî’nin kendi döneminden itibaren her devirde pek çok seveni ve takipçisi olmuştur. “Bektâşîlik” tarîkatını teşekkül ettiren Hacı Bektâş-ı Velî, “Makâlât” isimli eserinde tarîkatının temel öğretileri olan “Dört Kapı-Kırk Makam” anlayışını ele almıştır. Hacı Bektâş-ı Velî‘nin din, ahlâk ve tasavvuf anlayışını ortaya koyduğu en önemli eseri olan “Makâlât”ın temel amacı insanın Allah’a lâyık bir kul yani “insân-ı kâmil” olması için yerine getirmesi gereken inanç, ibâdet ve ahlâk doktrinlerini kazandırmaktır. Bunun için Hacı Bektâş-ı Velî eserde, “Tevhid”in yani Allah’ın birliğinin ne olduğunu, “îmân” ve “mârifet” anlayışını açıklamıştır. “Kendini bilen Rabbini bilir” ilkesine binaen “Âdem”i yani insanı; insanın yaratılış gayesini, fiziksel ve rûhî donanımlarını, sıfatlarını bildirilmektedir. Bir de “Şeytan”ı anlatan bir bölüm bulunmaktadır ki burada kendini tanıma ve Allah’a ulaşma yolunda insanın nefsiyle mücadelesindeki en büyük düşmanı olan şeytanı tanıması hedeflenmektedir. Bu çalışmada Hacı Bektâş-ı Velî’nin Makâlâtı bağlamında yukarıda zikredilen inanç, ibâdet ve ahlâk ilkeleri ile öğretileri üzerinde durulacaktır.
Hacı Bektaş-ı Velî is one of the greatest people who contributed to the formation of our cultural history. Hacı Bektâş-ı Velî's has had many admirers and followers in every era since his time. Hacı Bektâş-ı Velî shaped the "Bektashism" sect and in his work named "Makâlât" he dealt with the understanding of "Four Doors-Forty Positions", which were the basic teachings of his order. In his most importantwork, which is “Makâlât”, Hacı Bektâş-ı Velî revealed his understanding of religion, morality and mysticism. His aim is to gain the belief, worship and moral doctrines that a person must fulfill in order to be a worthy servant of Allah, that is, a "perfect human being". For this reason, Hacı Bektâş-ı Velî had explained in his work what mean of "tevhid", that is the unity of Allah, and the understanding of "faith" and "knowledge". “Adam”, that is, human; based on the principle of "who is knows himself, he knows his God", in His book; He explained the purpose of creation of man, his physical and spiritual equipment, and his attributes. There is also a section about "the Devil". In this section, it was aimed to get to know the devil, who is the biggest enemy of man, in his struggle with his ego in the way ofknowing himself and reachingGod.In this study, the belief, worship and moral principles and teachings described above in the context of "Hacı Bektâş-ı Velî's" Makâlât will be emphasized.