Translation enables interaction between different cultures and plays a primary role in intercultural communication. Texts are shaped by the cultural norms of the language and society in which they are produced. In this context, the transfer of cultural elements in the text to the target language and culture entails various translation problems and related restrictions. Unlike other literary text types, dramatic texts consist of two separate components: stage directions and spoken dialogue. This requires the translator to imagine all levels of the staging process. In this study, the Turkish translation of Tennessee Williams' play Cat on a Hot Tin Roof ( Kızgın Damdaki Kedi) by Fatih Özgüven will be discussed in the context of Newmark's classification of cultural elements (2010) and Venuti's domestication and foreignization approaches. The domestication approach aims to bring the source text as close as possible to the target culture. The translator uses methods such as removing cultural elements from the target text, adaptation, and changing the source culture-specific elements. The translator who uses the foreignization approach in which the audience/reader is brought closer to the original author and the source culture, does not pay considerable attention to cultural proximity while conveying cultural elements and instead uses methods such as literal translation, intext explanations, footnotes, italicization, and quotation marks. In this study, the source text and the target text will be examined comparatively, and the cultural elements will be classified, and the translation strategies used in the transfer of these elements will be discussed. Strategies preferred by the translator will be explored, and which approach is predominantly preferred for transferring the cultural elements will be discussed.
Çeviri farklı kültürlerin etkileşimini sağlar, kültürlerarası iletişimde birincil rol oynar. Metinler üretildikleri dilin ve toplumun kültürel normları çerçevesinde şekillenirler. Bu bağlamda metin içerisinde yer alan kültürel unsurların erek dil ve kültüre aktarımı çeşitli çeviri sorunlarını ve bunlara bağlı kısıtlamaları beraberinde getirir. Tiyatro metni diğer metin türlerinden farklı olarak iki ayrı bileşenden oluşur; sahne yönergeleri ve sözlü diyalog. Bu da çevirmenin tüm sahneleme sürecini zihninde canlandırmasını gerektirir. Bu çalışmada, Tennessee Williams’ın Cat on a Hot Tin Roof oyununun Kızgın Damdaki Kedi başlıklı Fatih Özgüven tarafından yapılan çevirisi Newmark’ın kültürel unsurlar sınıflandırması (2010) ve Venuti’nin yerlileştirme, yabancılaştırma yaklaşımları bağlamında ele alınacaktır. Yerlileştirme yaklaşımı kaynak metni erek kültüre olabildiğince yaklaştırmayı amaçlar, çevirmen tarafından kaynak kültüre özgü kültürel ögelerin metinden tamamen çıkarılması, uyarlanması, değiştirilmesi gibi çeviri yöntemlerinden yararlanılır. Kültürel yakınlık kaygısı taşımadan seyircinin/okuyucunun yazara ve eserin ait olduğu yabancı kültüre yakınlaştırıldığı yabancılaştırma yaklaşımını uygulayan çevirmen kültürel unsurları aktarırken sözcüğü sözcüğüne çeviri, metin içi açıklamalar, dipnotlar, italik yazım, tırnak işareti içerisinde aktarma gibi yöntemlerden yararlanır. Bu çalışmada kaynak metin ve erek metin karşılaştırmalı olarak incelenecek sınıflandırılan kültürel unsurların aktarımında kullanılan çeviri stratejileri ele alınacak, çevirmenin tercih ettiği stratejiler bağlamında tespitlerde bulunulacaktır. Kaynak metinde yer alan kültürel unsurların erek kültüre aktarımında hangi yaklaşımın (yerlileştirme/yabancılaştırma) ağırlıklı olarak tercih edildiği tartışmaya açılacaktır.