Akademik Veri Yönetim Sistemi
16.Türk Hepatopankreatobilier Cerrahi Kongresi, Antalya, Türkiye, 09 Kasım 2023
AMAÇ: Hepatoselüler kanser(HSK) nedeniyle karaciğer nakli uygulanan hastalarda, HSK kök hücre
yüzey belirteçleri ile hastalık rekürrensi ve sağkalım arasındaki ilişkinin araştırılması.
MATERYAL-METOD: Araştırmaya, kliniğimizde HSK nedeniyle karaciğer nakli uygulanan, 18 yaş üstü,
güvenilir, optimal verileri elde edilebilen olgular dahil edildi. Hastalara ait veriler hasta dosyaları ve
hastane elektronik veri sisteminden temin edildi. Hastalara ait hastalık rekürrensi, rekürrens süresi,
hastalıksız sağkalım ve genel sağkalım gibi veriler toplandı ve kaydedildi. Çalışmaya alınan olguların
expalnte karaciğerlerine ait HSK'li dokularına ait parafin bloklarında immünohistokimyasal inceleme
yapılarak, HSK kök hücre belirteçleri olan;CD44, CD47, CD90, CD13 ve EpCAM varlığı değerlendirildi.
Bu belirteçlerin varlığı ile hastalık nüksü ve mortalite arasındaki ilişki araştırıldı.
BULGULAR: Çalışmaya 54 (%81) erkek/12 (%18) kadın toplam 66 hasta alındı. Ortalama yaş
55,95±7,4 (37-68)'dü. Hastaların 35(%53.7)’ine canlı vericiden 31(%46.9)’ine kadavradan karaciğer
nakli yapılmştı. Ortalama izlem süresi 107,46±65,82 (3,22-231,36) aydı. 14(%21) hastada HSK
rekürrensi saptandı. Rekürrens ortanca süresi 25.17±21,48 (2,10-58,35) aydı. Hastalıksız sağkalım
ortanca süresi, 145,81±11,92 ay, genel sağkalım ortanca süresi 145,81±11,58 aydı. CD13 ve CD 90
immünohistokimyasal boyanmaları optimal olmadığı için çalışma verilerine dahil edilmedi. CD 44;
HSK rekürrens olmayan 52 hastanın, 20(%38)’sinde pozitifti. HSK rekürrens meydana gelen 14
hastanın, 11(%78)’inde ise CD44 pozitif olarak değerlendirildi. İki grup arasındaki fark istatistiksel
olarka anlamlı bulundu(p=0.008).
Ayrıca rekürrens meydana gelen ve CD44+ olgularda, rekürrens gelişmeyen CD44+ olgulara göre
çok daha yoğun boyanma paterni saptandı. CD47 ve EpCAM pozitifliği ile rekürrens arasında anlamlı
bir ilişki bulunmadı (p=0,27, p=0.24). Kaplan-Meier ile yapılan sağkalım analizinde, log-rank testine
göre; CD44- olgularda hastalıksız sağkalım 160,2 ay iken, CD44+ olgularda 103.0 aydı. İki grup
arasında hastalıksız sağkalım süreleri arasında istatistiksel olarak anlamlı fark vardı (p=0.043).
Benzer şekilde CD44- olgularda genel sağkalım süresi 171.7 ay iken, CD44+ olgularda bu süre 107.8
aydı ve istatistiksel olarak anlamlı şekilde daha kısaydı (p=0.018). CD47 ve EpCAM ile hastalık
rekürrensi, hastalıksız ve genel sağkalım süreleri bakımından anlamlı bir fark saptanmadı.
SONUÇ: Hepatoselüler kanser nedeniyle karaciğer nakli yapılan olgularda, tümör hücrelerinde kanser
kök hücre yüzey belirteci CD44+ olması, tedavi sonrası rekürrens riskini arttırmakta, hastalıksız ve
genel sağkalımı azaltmaktadır. Hepatoselüler kanser tedavisinde; kanser kök hücre yüzey
belirteçlerinden CD44'e yönelik hedef tedaviler karaciğer nakli sonrası rekürrensi önleyebilir ve
sağkalımı arttırabilir.
10