Akademik Veri Yönetim Sistemi
VII. Uluslararası Türklerin Dünyası Sosyal Bilimler Sempozyumu, Praha, Çek Cumhuriyeti, 2 - 04 Haziran 2023
Metin
ile bağlam arasında ilişki kuran aynı zamanda kişilerarası bir özellik içeren
üstsöylem, son yıllarda akademik yazılarda büyük ilgi görmektedir. İkna edici
iddialarda bulunmanın altında yatan dinamik etkileşimler hakkında bilgi
vermekte önemli bir araç olan üstsöylem modelinde adların işlevleri ile ilgili
çok az bilgiye yer verilmektedir. Üstsöylemsel adlar; üstsöylem modelindeki bu
boşluğu doldurmak için adların retorik işlevlerini model ile eşleştirmektedir. Bu
bağlamda ad seçimi, yazarın okuyucuyu ikna etmek için okuyucunun metni nasıl
anlaması gerektiği ile ilgili bir değerlendirme sunan ve okuyucuya karşı
yazarın güvenirliğini değerlendiren ögedir. İletinin başlangıç noktasını
oluşturan ve okurun iletiyi verilen biçimde kabul etmesini isteyen böylece de
anlaşmazlığı önleyen yazar duruşu, söylemi yapılandırmanın ötesinde okurun
söylem ile ilgili yorumunu da etkisi altına almaya çalışmaktadır. Yazar, metinde
bu duruşu adlaştırma sürecinde bir baş ad ile gerçekleştirmekte ve önermeye
yönelik konumunu belirlemektedir. Bu çalışmada, araştırma makalelerinde
kullanılan üstsöylemsel adların aldığı biçimbirimlerin görünümleri ve
sözcükdilbilgisel özellikleri ele alınmaktadır. Bu kapsamda çalışmanın
veritabanı 2022 yılında Dergipark’ta yer alan doğa bilimlerinden kimya ve
elektrik mühendisliği, insan ve toplum
bilimlerinden ise felsefe ve pazarlama alanlarında yazılmış olan araştırma
makalelerinden oluşmaktadır. Söz konusu her bir alan için ortalama 20 bin
sözcük olacak biçimde toplamda 83.335 sözcükten oluşan bir veritabanı
incelenmiştir. Çalışmanın sonucunda araştırma makalelerinde kullanılan
üstsöylemsel adların biçimbirimsel görünümleri ve sözcükdilbilgisel özellikleri
betimlenecek ve alanlararası karşılaştırma yapılacaktır.