8. INTERNATIONAL PARIS CONGRESS ON SOCIAL SCIENCES & HUMANITIES, Paris, Fransa, 1 - 03 Nisan 2023, cilt.1, ss.763-765
KARA FİLMİN ‘İYİ KADIN’ STEREOTİPLERİ
'GOOD WOMAN' STEREOTYPES OF FILM NOIR
Emrah Suat Onat
Dr. Öğr. Üyes, Dokuz Eylül Ünverstes
ORCID NO: 0000-0001-9357-0739
ÖZET
İknc Dünya Savaşı sonrası dönemde oldukça popüler hale gelen ve temelde suç
melodramları olarak tanımlanan Kara Flmler (Flm Nor) anlatı yapıları tbaryle erkek
egemen deolojnn savaş sonrası süreçte çnde bulunduğu paranoyayı ve huzursuzluğu
baskın muhafazakar değerler üzernden zleycsne aktaran bret flmlerdr.
Amerka Brleşk Devletler’nde savaş dönemnde oluşan ş gücü açığını ulusal kalkınmaya
cdd oranda destek sağlayan kadınların kapatması, tüm olumlu etklerne rağmen kadınlara
karşı hssedlen br’ erl güvenszlğe’ neden olmuştur. Kadının ekonomk ve sosyal anlamda
bağımsızlaşması, ale ve evllk gb kültürel olarak kutsal addedlen erkek egemen değerlern
sorgulanmasına ve kadının ataerkl denetmn baskıcı söylemnden özgürleşmesne olanak
sağlamıştır.
Özellkle savaştan dönen erkeklere yönelk olarak pazara sürülen kara flmler kapsadıkları
ölümcül kadın karakterlerle ün salmıştır (Femme Fatale). Bu kadın karakterler olay örgüler
çnde ekonomk bağımsızlık arzularıyla masum ve yaralı (hem ruhsal hem fzksel olarak)
erkekler kend amaçları uğruna manpüle etmekte ve onların mahvına neden olmaktadırlar.
Ancak anlatılar, olay örgüsünün fnalnde, bu arzuları mutlaka cezalandırmakta ve ölümcül
kadını stsnasız bçmde ölümle cezalandırmaktadır.
Kara Flmlerdek ölümcül kadınlar son derece görünür olsalar da bu anlatılarda farklı kadın
tpler de ortaya çıkar. Bunlar ‘y kadınlar’ olarak tanımlanablr. Bunlardan lk Femme
Attrapee’dr; kapana kısılmış kadın. Bu karakter tp erkek egemen ale çne sıkışmış ve özne
olma konumundan erkek kahraman lehne feragat ederek, nesne olma konumunu gönüllü
olarak benmsemştr.
Dğer br kadın karakter se Redeemng Woman olarak tanımlanır; kurtarıcı kadın. Bu kadın
tplemes erkeğe karşı edlgenlğ le ön plana çıkar. Ancak o kadar slktr k varlığı ölümcül
kadın tarafından baştan çıkarılan erkek tarafından ble fark edlmez. Besleyc kadın olarak da
tanımlanan bu kadın karakter tp romantk br bağlamda ele alınmıştır.
Kara flmlerdek üçüncü y kadın karakter tp se Femme Vtale olarak adlandırılablr; hayat
veren kadın. Kaynağını Redeemng Woman karakterlerden alan bu kşleştrme romantk kadın
tplemesn deolojk br angajman çnde ele alır. Femme Vtale, tıpkı Femme Fatale gb kara
flme çkn muhafazakar değerler ve statükoyu yenden üreten ve erkek egemen söylem
meşrulaştıran br karakterdr. Özellkle sahp olduğu kncl ve görünmez konumuyla ddaktk
söylemn zleycye ana erkek karakter dolayımıyla ulaştıran deolojk olarak en örtük
tplemedr.
8. INTERNATIONAL PARIS CONGRESS ON SOCIAL SCIENCES & HUMANITIES
April 1-3, 2023 -Paris 763
Kara flm türler çnde görülen bu kadın karakter yapıları güncel ana akım flmlernde de
zleyc karşısına çıkmaktadır. Bu nedenle özgül olarak muhafazakar br flm türü çersnde
bu karakter tespt etmek bugünün sneması çn de önem arz eder. Özellkle kadın
karakterlern temsllerndek geleneksel yaklaşım ve erkek olmayan tüm karakterlern kncl
ve nesne konumlarında tanımlanması konvansyonel snemanın -hala- en büyük günahıdır. Bu
çalışma, 80 yıl önce altın çağını yaşamış br flm türü çersndek kadın karakterler
saptayarak ve sorgulayarak çağdaş snemadak kadın temsllern nesnel br şeklde analz
etmey olanaklı kılacak soruları belrgn kılmayı planlamaktadır.
Anahtar Kelmeler: Hollywood Sneması, Flm Nor, Femme Fatale, Femme Vtale.