KESİŞİMSEL DAMGALAMA: HIV İLE İLİŞKİLİ İÇSELLEŞTİRİLMİŞ DAMGALAMA VE İÇSELLEŞTİRİLMİŞ HOMOFOBİNİN DEPRESYON ÜZERİNDEKİ KARŞILIKLI ETKİSİ

ULUSAL HIV/AIDS KONGRESİ, Antalya, Türkiye, 7 - 09 Aralık 2023, ss.85-86

SS-18

KESİŞİMSEL DAMGALAMA: HIV İLE İLİŞKİLİ İÇSELLEŞTİRİLMİŞ DAMGALAMA VE

İÇSELLEŞTİRİLMİŞ HOMOFOBİNİN DEPRESYON ÜZERİNDEKİ KARŞILIKLI ETKİSİ

İlayda Akınkoç1, Arzu Nazlı2, Hamed A. Ranjbar1, Salih Atakan Nemli3, A. Nejat Ghaffari**,

Merve Mert4, Nur Miray Ayhan3, Deniz Gökengin4, Bülent Turhan1

1Koç Üniversitesi İnsani Bilimler ve Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü

2Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dalı

3Katip Çelebi Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dalı

4Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dalı

Amaç: HIV ile yaşayan kişilere yönelik olumsuz duygu ve düşüncelerin bu kişiler tarafından da kabullenilmesi, bu

kişilerin damgalamayı içselleştirmesine ve buna bağlı olumsuz etkilere maruz kalmalarına neden olabilmektedir.

Kesişimsel damgalama teorisine göre, farklı nedenlere bağlı damgalamaların birbirinden bağımsız etkileri olabileceği

gibi, değişik damgalama türlerinin bir arada bulunmasının sinerjistik etkileri de olabilir. Bu çalışma, HIV ve eşcinsellik

ile ilgili içselleştirilmiş damgalamanın depresyon seviyeleri üzerindeki karşılıklı etkisini araştırmayı amaçlamaktadır.

Yöntem: Üç farklı merkezde izlenen HIV ile yaşayan kişilerde HIV ile ilişkili içselleştirilmiş damgalamanın,

içselleştirilmiş homofobi ve depresyon seviyeleri güvenilir ölçekler yoluyla ölçülmüştür. Depresyon bağımlı değişken,

HIV ile ilişkili içselleştirilmiş damgalama bağımsız değişken, içselleştirilmiş homofobi düzenleyici (moderatör)

değişken, yaş, verinin toplandığı merkez ve cinsiyet ise kontrol değişkenleri olarak alınıp regresyon analizi yapılmıştır.

Bulgular: Çalışmaya alınan 381 olguda HIV ile ilişkili içselleştirilmiş damgalama ve içselleştirilmiş homofobi seviyeleri

diğer ülkelerdekinden daha yüksektir (sırasıyla M = 2.26, SD = .91 ve M = 2.3, SD = 1.11). Depresyon seviyelerinin

bağımlı değişken olarak kullanıldığı regresyon analizinde, HIV ile ilişkili içselleştirilmiş damgalama, içselleştirilmiş

homofobi ve ikisinin etkileşimi istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (sırasıyla B = .35, p < .001; B = .10, p = .01

ve B = -.08, p = .03). HIV ile ilişkili içselleştirilmiş damgalamanın, içselleştirilmiş homofobi ve depresyon arasındaki

ilişkide üstlendiği düzenleyici rol Şekil 1’de tanımlanmıştır.

Şekil 1 HIV ile ilişkili içselleştirilmiş damgalamanın, içselleştirilmiş homofobi ve depresyon arasındaki ilişkide

üstlendiği düzenleyici rol

Şekil 1 Not: HIV ile ilişkili içselleştirilmiş damgalama, ortalamanın bir standart sapma altında olduğunda

içselleştirilmiş homofobi ve depresyon arasındaki ilişki anlamlıdır (B = .18, p = .005; Şekil 1 mavi çizgi). Ancak

HIV ile ilişkili içselleştirilmiş damgalama, ortalamanın bir standart sapma üstünde olduğunda içselleştirilmiş

homofobi ve depresyon arasındaki ilişki anlamlılığını yitirmektedir (B = .04, p = .41; Şekil 1 kırmızı çizgi). HIV ile

ilişkili içselleştirilmiş damgalamanın ortalamanın bir standart sapma üstünde olduğu son durumda içselleştirilmiş

homofobi düzeyinden bağımsız olarak öngörülen depresyon puanları çok yüksektir.

Sonuç: HIV ile ilişkili içselleştirilmiş damgalama ve içselleştirilmiş homofobinin depresyon üzerinde birbirinden

bağımsız etkileri olduğu ve HIV ile ilişkili içselleştirilmiş damgalamanın, içselleştirilmiş homofobi ile depresyon

arasındaki ilişkide düzenleyici rolü bulunduğu ve depresyon üzerindeki etkisinin daha güçlü olduğu anlaşılmıştır. Bu

bulgular, toplum tarafından damgalanan özelliklere sahip kişilerin psikolojik sağlığını anlamada araştırmacılara ışık

tutabilir.

Anahtar Kelimeler: HIV, damgalama, homofobi, depresyon, içselleştirilmiş damgalama