Akademik Veri Yönetim Sistemi
İstanbul Yeni Yüzyıl Üniversitesi 9. Bilim Günleri Kongresi, İstanbul, Türkiye, 9 - 11 Mayıs 2023, ss.94-95
Alman sosyal bilim geleneği on dokuzuncu asrın ikinci yarısında doğa bilimleri-insan bilimleri ayrımından hareketle yöntem tartışmaları etrafında şekillenmiştir. Bu tartışmaların merkezinde doğa bilimlerinin açıklayıcı/olgucu; insan bilimlerinin ise anlamacı/yorumsamacı bir yaklaşıma sahip olduğu ayrımı yatmaktadır. Bu tartışmalara felsefi düzlemde en dikkat çekici katkılardan biri Heinrich Rickert tarafından gelmiştir. O, değerleri felsefenin özerk bir alanı olarak tanıtarak “değerler” ve “gerçeklik”i iki farklı alan olarak ayırmakla yeni bir ontolojik düalizm kurmaya çalışmıştır. Bu düalizm doğa bilimleri ve insan bilimlerinin nesnelerinin ayrımı için de ontolojik bir kriter oluşturmuş ve bu ikisi “kültür” ile ilgili olan değerlerle ilişkili olmalarıyla ayırt edilmişlerdir. Böylece Rickert bilim felsefesi alanına yeni bir sınıflandırma işlevi görecek bir kavram sunmuştur: Kültür Bilimleri.
Heinrich Rickert gerçeklik-değer ayrımından hareketle açıklama-anlama ikiliğine yeni bir boyut kazandırmak istemiş ve böylece kendi ifadesiyle Kültür Bilimlerinin nesnel statüsünü güvence altına almaya çalışmıştır. İşte bu bildirinin konusu, Rickert’in bu çabalarının sistematik kısa bir sunumu olacaktır. Öncelikle Rickert’in teorik argümanlarını yapılandıran düalist anlayışı tanıtılacaktır. Sonra, onun değerler kavramını ele alışı ve bu kavramı Kültür Bilimlerinin nesnesi haline nasıl getirdiği gösterilecektir. Buradan hareketle sonuç olarak, Rickert’in Kültür Bilimlerindeki açıklama-anlama ikiliğine nasıl yaklaştığı, Kültür Bilimlerinin doğa bilimleri karşısında nesnel statüsünün nasıl kurulduğu ve korunduğu işlenecektir.