Geometrik Cisimlerin Tanımlarının Ortaklaşa Argümantasyon Süreci İle İncelenmesi


Topuz F., Cantürk Günhan B.

Uluslararası Eğitim ve Bilim Kongresi, Antalya, Türkiye, 27 - 30 Ekim 2022

  • Yayın Türü: Bildiri / Yayınlanmadı
  • Basıldığı Şehir: Antalya
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Dokuz Eylül Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Bu araştırmada geometrik cisimlerden dik prizma, dik piramit, dik dairesel silindir ve dik dairesel koninin tanımlarının yapılmasının ortaklaşa argümantasyon süreci ile incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örneklemesi ile seçilen gönüllü sekiz ortaokul sekizinci sınıf öğrencisi ile 2019-2020 eğitim-öğretim yılının ikinci döneminde gerçekleştirilmiştir. Bu araştırmada daha kapsamlı bir doktora tez çalışmasından bir kesit sunulmuştur. Araştırma kapsamında öğrencilerin geometrik cisimlerden dik prizma, dik piramit, dik dairesel silindir ve dik dairesel koninin elemanlarını, açınımlarını ve bu geometrik cisimleri tanımalarına yönelik etkinlikler gerçekleştirilmiştir. Etkinlikler boyunca öğretmen öğrencilerin kavramlar arasındaki ilişkileri açığa çıkarmalarına ve argüman oluşturmalarına rehberlik etmiştir. Bu etkinlikler, geometrik cisimler konusunun ilgili kazanımları işlenmeden uzaktan öğretim ile çevrimiçi olarak nitel araştırma yöntemlerinden öğretim deneyi ile gerçekleştirilmiştir. Veriler; etkinlik notları, öğrenci çizimleri, Geogebra’da, kartonlarla ve noktalı kağıtlarla gerçekleştirilen oluşumlar ile toplanmıştır. Öğrencilerin etkinlikte yer alan sorulara önce bireysel düşünerek geometrik cisimlerin elemanlarını ve tanımlarını kendilerinin not almaları istenmiş sonra öğretmenin de rehberliği ve ortaklaşa argümantasyon sürecine katılımı ile tartışma süreci devam etmiştir. Bu tanımlarda yanlışlar varsa öğrenciler birlikte düzeltmişlerdir. Elde edilen veriler ileriye ve geriye dönük incelemelerle Toulmin’in (1958) argümantasyon şeması temelinde Krummheuer’in (1995) ve Conner’ın (2008) perspektifleri ile analiz edilmiştir. Analizler sonucunda ortaklaşa argümantasyon sürecin ait şemalar oluşturulmuştur. Bu şemalar farklı kodlayıcılar ile değerlendirilerek son halini almıştır. Araştırmanın sonucunda öğrencilerin geometrik cisimlere ait doğru ve kapsamlı tanımlar yapabildikleri tespit edilmiştir. Ancak öğrencilerin dik dairesel silindire ait tanım yapmakta kısmen dik koniye ait tanım yapmakta ise zorlandıkları belirlenmiştir. Ayrıca şemada üç iddiayı da sunan öğrencilerin kendi iddialarını süreçte kendilerinin çürüttüğü görülmüştür. Bu süreç sayesinde dik dairesel konide tabandaki geometrik şeklin daire olması ve yan yüzün farklı merkez açılarına sahip daire dilimleri ile oluşturulabileceği de belirlenmiştir. Taban çevresi ve yan yüzdeki daire dilimlerine ait yay uzunlukları arasındaki ilişkinin fark edildiği de görülmüştür. Bu sayede dik dairesel koninin tanımının öğrenciler tarafından oluşturulabilmesine zemin hazırlanmış olması da ulaşılan sonuçlardandır. Dik prizma tanımlarında prizmaların taban ve yan yüzlerindeki geometrik şekiller bağlamında ve tabanlarındaki çokgenlerin konkav ve konveks olma durumları da bu süreçte öğrenciler tarafından  belirtilmiştir. Ayrıca öğrencilerin ortaklaşa argümantasyon sürecinde geometrik cisimleri tanımlamada aktif olarak rol aldıkları belirlenmiştir. Geometri kavramlarının öğretiminde ortaklaşa argümantasyon sürecine farklı etkinliklerle öğretimin ilk kademelerinden başlanarak uygulamalar yapılması önerilebilir.

Anahtar Kelimeler: Ortaklaşa Argümantasyon, Geometrik Cisimleri Tanımlama, Etkinlikler