Uluslararası Eğitim ve Bilim Kongresi, Antalya, Türkiye, 27 - 30 Ekim 2022
Bu araştırmada
geometrik cisimlerden dik prizma, dik piramit, dik dairesel silindir ve dik
dairesel koninin tanımlarının yapılmasının ortaklaşa argümantasyon süreci ile
incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt
örneklemesi ile seçilen gönüllü sekiz ortaokul sekizinci sınıf öğrencisi ile 2019-2020 eğitim-öğretim yılının
ikinci döneminde gerçekleştirilmiştir. Bu araştırmada daha kapsamlı bir
doktora tez çalışmasından bir kesit sunulmuştur. Araştırma kapsamında öğrencilerin
geometrik cisimlerden dik prizma, dik piramit, dik dairesel silindir ve dik
dairesel koninin elemanlarını, açınımlarını ve bu geometrik cisimleri tanımalarına
yönelik etkinlikler gerçekleştirilmiştir. Etkinlikler boyunca öğretmen
öğrencilerin kavramlar arasındaki ilişkileri açığa çıkarmalarına ve argüman
oluşturmalarına rehberlik etmiştir. Bu etkinlikler, geometrik cisimler
konusunun ilgili kazanımları işlenmeden uzaktan öğretim ile çevrimiçi olarak
nitel araştırma yöntemlerinden öğretim deneyi ile gerçekleştirilmiştir.
Veriler; etkinlik notları, öğrenci çizimleri, Geogebra’da, kartonlarla ve
noktalı kağıtlarla gerçekleştirilen oluşumlar ile toplanmıştır. Öğrencilerin
etkinlikte yer alan sorulara önce bireysel düşünerek geometrik cisimlerin
elemanlarını ve tanımlarını kendilerinin not almaları istenmiş sonra öğretmenin
de rehberliği ve ortaklaşa argümantasyon sürecine katılımı ile tartışma süreci
devam etmiştir. Bu tanımlarda yanlışlar varsa öğrenciler birlikte
düzeltmişlerdir. Elde edilen veriler ileriye ve geriye dönük incelemelerle
Toulmin’in (1958) argümantasyon şeması temelinde Krummheuer’in (1995) ve
Conner’ın (2008) perspektifleri ile analiz edilmiştir. Analizler sonucunda
ortaklaşa argümantasyon sürecin ait şemalar oluşturulmuştur. Bu şemalar farklı
kodlayıcılar ile değerlendirilerek son halini almıştır. Araştırmanın sonucunda öğrencilerin geometrik cisimlere ait doğru ve kapsamlı tanımlar
yapabildikleri tespit edilmiştir. Ancak öğrencilerin dik dairesel silindire ait
tanım yapmakta kısmen dik koniye ait tanım yapmakta ise zorlandıkları
belirlenmiştir. Ayrıca şemada üç iddiayı da sunan öğrencilerin kendi
iddialarını süreçte kendilerinin çürüttüğü görülmüştür. Bu süreç sayesinde dik
dairesel konide tabandaki geometrik şeklin daire olması ve yan yüzün farklı
merkez açılarına sahip daire dilimleri ile oluşturulabileceği de belirlenmiştir.
Taban çevresi ve yan yüzdeki daire dilimlerine ait yay uzunlukları arasındaki
ilişkinin fark edildiği de görülmüştür. Bu sayede dik dairesel koninin
tanımının öğrenciler tarafından oluşturulabilmesine zemin hazırlanmış olması da
ulaşılan sonuçlardandır. Dik prizma tanımlarında prizmaların taban ve yan
yüzlerindeki geometrik şekiller bağlamında ve tabanlarındaki çokgenlerin konkav
ve konveks olma durumları da bu süreçte öğrenciler tarafından belirtilmiştir. Ayrıca öğrencilerin ortaklaşa argümantasyon
sürecinde geometrik cisimleri tanımlamada aktif olarak rol aldıkları belirlenmiştir.
Geometri kavramlarının öğretiminde ortaklaşa argümantasyon sürecine farklı
etkinliklerle öğretimin ilk kademelerinden başlanarak uygulamalar yapılması
önerilebilir.
Anahtar
Kelimeler: Ortaklaşa
Argümantasyon, Geometrik Cisimleri Tanımlama, Etkinlikler