Özgül Gündüz Sağlık Merkezine Başvuran 40 Yaş Üzeri Bireylerde Kardiyovasküler Risk Durumu Ve Ailede Erken Kalp Ölümleri


Düzel H., Baysan C., Ergin I.

17. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi , Edirne, Türkiye, 20 - 24 Ekim 2014, ss.1181

  • Yayın Türü: Bildiri / Özet Bildiri
  • Basıldığı Şehir: Edirne
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.1181
  • Dokuz Eylül Üniversitesi Adresli: Hayır

Özet

Giriş ve Amaç Ege Üniversitesi (EÜ) ve Bornova Belediyesi (BB) arasında imzalanan Eğitim, Araştırma ve Sağlık Hizmeti Sunumunda İşbirliği Protokolü çerçevesinde BB Sağlık İşleri, EÜ Tıp Fakültesi Halk Sağlığı AD, EÜ Ebelik ve EÜ Beslenme ve Diyetetik Bölümleri, Özgül Gündüz Sağlık Merkezinde(ÖGSM) Kronik Hastalıkları Önleme ve Kontrol Programı yürütmektedir. Kentsel yoksul bu bölgede bireylerin hane ziyareti ve programa daveti sonrasında merkezde ücretsiz olarak kan tetkikleri yapılmakta, boy-kilo ölçümleri ve vücut yağ/kas değerlendirmesi gerçekleştirilmekte ve poliklinikte fizik muayenesi yapılarak kardiyovasküler risklerine yönelik diyet polikliniği ve sigara bırakma polikliniği yapılmaktadır. Dünya Sağlık Örgütünün (DSÖ) risk çizelgeleri kullanılarak bireylerin toplam risk durumu belirlenmekte ve belli bir zaman dilimi içerisinde(örneğin 10 yıl) kardiyovasküler olay(MI, felç) geçirme olasılığı tahmin edilmektedir. Hastalara verilen renkli reçetelerle (kırmızı, kavuniçi, sarı ve yeşil) müdahaleler şekillendirilmekte, bireyin toplam kardiyovasküler riskine dair farkındalığı artırılabilmektedir. Ülkemizde Türk Kardiyoloji Derneği(TKD) kardiyovasküler riskin değerlendirilmesi noktasında toplam risk yaklaşımının önemine vurgu yapmakta ve “Koruyucu Kardiyoloji”nin temel taşı olarak bildirmektedir. Ancak “TKD risk faktörleri” olarak sunulan listede “aile öyküsü” yer almasına karşılık TKD’nin Kardiyovasküler Risk Hesaplama Tablosunda ve DSÖ risk çizelgesinde bu parametre yer almamaktadır. Bu çalışma ile DSÖ risk ölçeği parametreleri içinde yer almayan ailede erken yaşta kalp ölümünün, yüksek ve düşük risk gruplarındaki dağılımını incelemek ve bu parametreyi risk analizi açısından değerlendirmek hedeflenmiştir. Gereç ve Yöntem ÖGSM; Mevlana ve Yunus Emre mahallerinde yaşayan 37400 sayıda bireye hizmet vermektedir. Bu araştırma kesitsel tipte olup, 4 Mart 2013-30 Mayıs 2014 tarihleri arasında ÖGSM’ye başvuran 431 bireyin (13-85 yaş) kayıtlarının incelenmesi ile gerçekleştirilmiştir. 40 yaş ve üzeri 252 bireyde risk değerlendirmesi yapılmıştır. 208’inde(Kapsayıcılık %78,4) değerlendirme tamamlanmış, 44 kişide kan tetkikleri tamamlanmadığı için risk değerlendirmesi sonlandırılamamıştır. DSÖ toplam kardiyovasküler risk ölçeğinde kullanılan parametreler: cinsiyet, yaş, kolesterol ve sistolik kan basıncı düzeyleri, sigara içme durumu ve diyabet varlığıdır. Risk, düşük riskten yükseğe doğru ‘Yeşil, Sarı, Turuncu, Kırmızı’ renklerle ifade edilmektedir. Bu çalışma kapsamında yeşil ve sarı renk ‘Düşük Risk’ , turuncu ve kırmızı renk ‘Yüksek Risk’ olarak gruplandırılmıştır. Ailedeki erken kalp ölümleri; kadınlar için 65 yaş öncesi, erkekler için 55 yaş öncesi olarak tanımlanmıştır. Analizlerde SPSS 18.0 programı ile ki-kare testi kullanılmıştır. P<0.05 anlamlı kabul edilmiştir. Bulgular Risk analizi mevcut olan 208 bireyin yaş ortalaması 53,63 ± 10,67 idi (min 40 /max 85) ve %69,7’si (145) kadındı. Bireylerin %76,9’u(160) düşük riskli, %23,1’i(48) yüksek riskli olarak değerlendirilmiştir. “Erken yaşta kalp hastalığı nedeniyle ölen akraba varlığı” ise %36,1(75) olup, yanıt vermeyenler %5,8(12)’dir . Evet yanıtını verenlerden %78,6(59)’sı‘anne, baba, kardeş’ ,%13,3(10)’i “Büyükanne, dede, hala, teyze, dayı, amca” olarak,%1,3(1) “diğer” %6,6(5) kişi ise herhangi bir yanıt vermemiştir. Kardiyovasküler nedenlerle erken yaşta ölen akraba varlığı olanlar yüksek risk grubunda yer alanlar arasında %55,8 (24)’i iken düşük risk grubunda %33,3 (51)’tür. Düşük risk grubunda yer alanlar arasında kardiyovasküler nedenlerle erken yaşta ölen akraba varlığı olmayanlar %66,7 (102)’si iken düşük risk grubunda yer alanlar arasında kardiyovasküler nedenlerle erken yaşta ölen akraba varlığı olmayanlar %44,2 (19)’dir. (p=0,007). Sonuç ve Öneriler DSÖ Toplam Kardiyovasküler Risk Çizelgeleri; kendi Kohort verisini ve risk tahminlerini oluşturamamış, düşük ve orta gelir grubu ülkeler için önerilmekte ve çizelgelerin özellikle birinci basamak sağlık hizmeti sunanlar için yararlı olacağı bildirilmektedir. Ölçeğin parametreleri arasında yer almayan “Aile öyküsünde erken yaş ölümler bulunması durumu”nun çalışmadaki yüksek risk grubunda kümelendiği saptanmıştır. Araştırmanın başvuranlarda yürütülmesi ve küçük bir gruptaki sonuçları bildirmesi önemli bir kısıtlılığıdır. Bununla birlikte bu saptama, TKD’nin Kardiyovasküler Risk Hesaplama Tablosuna ve DSÖ risk çizelgesine ülkemiz koşullarında “aile öyküsü” parametresinin de eklenmesi konusuna vurgusu önemlidir. Kardiyovasküler risk alanındaki çalışmalarda bu parametrenin netleşmesi risk tahminlerinin öngörü gücünü artıracaktır. Anahtar Sözcükler: Toplam risk, aile öyküsü, DSÖ KVH risk değerlendirme ölçeği