Research Information System
Çoban H. B. (Executive), Uslu G.(Executive), Yakişan R.(Executive), Karataş A.(Executive), Vural M. E.(Executive), Akça N.(Executive), et al.
TAGEM Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Projesi, 2021 - 2023
İpek, fibroin (lifli
protein) ve serisin (globüler, zamklama proteini) olarak isimlendirilen iki ana
proteinden oluşmaktadır. Fibroin tekstil üretiminde ve çeşitli biyomalzeme
uygulamalarında kullanılırken, serisin tekstil endüstrisinde bir atık malzeme
olarak kabul edilmektedir. Serisin tabakası, ipeğin dış kısmındaki fibroin
kısmının mükemmel parlaklığını örterek life sarımsı bir renk verir ve sert bir
tutum kazandırır.
Tekstilin bir alt
sektörü olan, İpek işleme atıksularında bulunan serisin, değerli bir hammadde
olmasına rağmen halen atılmaktadır. Serisin, yüksek oranda nem tutma/bırakma
özelliği, antibakteriyel ve antioksidan olması ve ultraviyole ışınlara
gösterdiği direnç gibi nedenlerle gıda, kozmetik ve ilaç sanayiinde ve ayrıca
biyomalzeme üretiminde yaygın olarak kullanılmaktadır.
Serisinin önemi, oldukça yüksek olan piyasa değerinden de anlaşılabilir. Dünyada koza üretimi yaklaşık 1 milyon tondur, bu da yaklaşık 400000 ton kuru kozaya eşittir. Bu miktarda kozanın işlenmesi ile yaklaşık 50000 ton serisin geri kazanılabilir (ZHANG, 2002). Bu bilgiler, serisin geri kazanımı ile hem çevresel hem de ekonomik faydalar elde edileceğini açıkça göstermektedir.
Bu çalışmada Diyarbakır İli
Kulp İlçesi’nde yıl boyu faaliyet gösteren, ortalama 48 ton yaş koza işleyen
ipek iplik üretim tesisinin çepez diye isimlendirilen koza artıklarından ve
koza yumuşatma atıksularından; ülkemizde üretimi yapılmayan çok değerli 2 ipek
proteininden biri olan serisinin geri kazanımı, tesiste yıllık olarak atılan
toplam serisin miktarının ve en uygun geri kazanım yönteminin belirlenmesi,
elde edilen serisinin kalitesinin araştırılması ve maliyet hesabının yapılması
planlanmaktadır