Akademik Veri Yönetim Sistemi
ÖZ A. K. (Yürütücü), Kardoruk N.
Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje, 2018 - 2023
Bithynia sınırları içerisinde Askania Limne’nin (İznik Gölü) kıyısında konumlanan Nicaea antik kenti, Bithynia Krallığı’ndan itibaren sırasıyla Roma, Bizans, Laskarisler Dönemi, Anadolu Selçukluları ve Erken Osmanlı hakimiyetine girmiş, bu süreçte önemli bir merkez olarak varlığını sürdürmüştür.
Roma Dönemi kalıntılarının çoğu modern yerleşim altında kalan ya da sonraki uygarlıklar tarafından zarar verilen kentte, bu döneme tanıklık eden ve bugün hala ayakta olan yapı Roma Tiyatrosu'dur. Anadolu sınırları içerisinde düz bir alanda tonozlu galeriler ile oturma sırası elde edilen iki örnekten birini teşkil eden yapı, antik yazar Genç Plinius tarafından yapım tarihi ve mimari özellikleri hakkında bilgi verilmesi ve alt (ima) cavea’yı taşıyan trapezoidal tonozların kullanımda olması gibi özellikler ile diğer örneğinden ayrılır.
Vali Plinius ve İmparator Traianus arasında yapılan mektuplaşmalarda MS II. yüzyılda yapım aşaması devam eden tiyatroda, kazı çalışmalarının başladığı dönemden günümüze kadar geçen süreç içerisinde mimari özellikleri ile ilgili kapsamlı çalışmalar yapılmamıştır. Bu proje çalışmasındaki amaç, mimari özellikleri ile bir bütün halinde ele alınan tiyatronun ortaya çıkarılan farklı mimari kalıntıları ve taş eserleri ile bilim dünyasına kazandırmaktır.
Bütün taş eserleri ve mimarisi çalışma kapsamına alınan tiyatroda, sütunlu galeriler ve çevresinde ele geçen taş eserler ve mimari kalıntılar daha ayrıntılı olarak araştırılmıştır. Scaena’nın doğusunda ve batısında yer alan iki galeride Amorf/Profilsiz bloklar (111 adet), Postamentler (17 adet), Sütunlar (45 adet), Korinth Başlıkları (9 adet), Arşitrav+Friz (49 adet), Korniş/Geison+Sima/Dişli Geison+Sima (25 adet), Attik İon Kaideler (7 adet), Parapetler (37 adet), Hermeler (9 adet), Korniş/Geison+Sima/Konsollu Geison+Sima (27 adet), Alınlıklar (4 adet), işlevinin ne olduğu anlaşılamayan ve diğer başlığı altında değerlendirilen bloklar (18 adet) incelenmiştir.
Yapılan çalışmalarda doğu ve batı galerinin iki katlı ve çevresinde yer alan yapı kalıntıları ile ilişkili olduğu anlaşılmıştır. Çevresindeki mimari örüntünün sit alanını çeviren çitin dışına çıkmasından dolayı kazı çalışmaları yapılamamış, bu yüzden galeriler ile bağlantısı analojik örnekler üzerinden karşılaştırılarak olası restitüsyon önerisi üzerinde durulmuştur.
Anahtar Kelimeler: Nicaea, Mimari, Tiyatro, Sütunlu Galeri, Taş Eser