Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tanyel S. (Yürütücü), Şengöz B., Topal A., Gökaşar I., Dündar S.
TÜBİTAK Projesi, 2018 - 2021
Son yıllarda, teknolojinin gelişmesine bağlı olarak akıllı ulaştırma sistemlerinin de yoğun bir biçimde kullanılmaya başlamasıyla birlikte ışıklı kavşakların ve ışıklı kavşaklardan oluşan sistemlerin kapasite ve başarımları üzerinde çok sayıda çalışma yapılmaktadır. Trafik yönetimi altyapısı ile taşıtların birbirleriyle haberleştiği sistemler ile sürücüsüz taşıtlar alanındaki gelişmeler bu çalışmaları farklı bir yöne taşıyarak, sayılarını arttırmıştır. Diğer yandan bu teknolojik gelişmeler, sadece ışıklı kavşak sistemleri için değil, ışıksız kavşakların kapasite ve başarımları açısından da önemli olanaklar sunmaktadır. Ancak, mevcutta yer alan sistemlerin gerçek başarımları tam olarak bilinmeden, söz konusu teknolojinin faydaları tam olarak tanımlanamayacağı gibi, özellikle sürücüsüz taşıtların kullanımına başlanan süreç ile ilgili karşılaşılabilecek olumlu ve olumsuz durumlar hakkında da tam bir fikir edinilmesi mümkün olmayacaktır. Her ülkenin sürücü davranışlarının önemli farklılıklar gösterdiği göz önünde bulundurulduğunda, ülkemizde sürücüsüz taşıtların trafiğe katılması durumunda ışıksız kavşakların kapasite ve başarımlarının belirlenmesi daha da büyük bir önem kazanmaktadır.
Çalışmada İzmir, İstanbul ve Burdur'daki toplam on üç kavşakta yapılan gözlemlerden yararlanarak, ışıksız kavşaklardaki trafik akım etkileşiminin modellenmesinde kullanılan parametreler hakkında veriler toplanmıştır. İlk aşamada, anayol trafik akım değerleri kullanılarak yan yol sürücülerine ait kritik aralık kabul değerinin belirlenmesi için kullanılabilecek yeni bir yöntem yaklaşımı geliştirilmiştir. Analizler sonucunda özellikle anayoldan sola dönen sürücülere ait aralık kabul ve takip aralığı değerlerinin, diğer ülkelerde önerilen yaklaşımlardan oldukça farklı olduğu anlaşılmıştır.
Bir sonraki adımda, sürücüsüz taşıtların ışıksız kavşaktaki etkilerinin tahmin edilebilmesi amacıyla reaksiyon süresi, kavşak geometrisi ve taşıt özelliklerine bağlı olarak yeni bir kritik aralık kabul algoritması geliştirilmiştir. Ayrıca sürücüsüz taşıtların ışıksız kavşaklardaki yanyol takip aralıkları; gerçek sürücü verilerinden kullanılarak akıllı sürücü modeli yardımıyla tahmin edilmiştir. Yapılan analizler, çalışma kapsamında oluşturulan basit bir benzetim modelinin oluşturulmasında kullanılmıştır. Çalışmanın sonucunda, sürücüsüz taşıtların trafik akımında beklenen yararı sağlayabilmeleri için karma sürüş stratejileri içeren bir yaklaşımın benimsenmesinin gerekli olduğu ortaya çıkmıştır.