Akademik Veri Yönetim Sistemi
DİNÇER E. (Yürütücü), NAYİR M. B., TİMURKAN M. Ö., ÖZAN E., GÖKCECİK Ö. F.
Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje, BAP Araştırma Projesi, 2025 - Devam Ediyor
Keneler, insan ve hayvanlarda hastalıklara sebep olan çeşitli
mikroorganizmaları (bakteri, virus ve protozoa) taşıyan ve kan ile beslenen
zorunlu ektoparazitlerdir. Günümüzde keneler aracılığı ile nakledilen 38 virus
türü bilinmektedir. Son dönemlerde,
artan sürveyans çalışmaları ve yeni sekans tekniklerinin kullanımı ile
kenelerde daha önce görülmemiş bir virus çeşitliliği ortaya çıkmıştır. Uzak
doğuda ortaya çıkan severe fever with trombositopenia virus (SFTV) ve
Amerika’da tespit edilen heartland virus (HRTV) gibi yeni kene aracılı viruslar
bildirilmiştir. Bu viruslar insanlarda klinik tablo oluşturarak mortaliteye
neden olmaktadırlar. Tacheng tick
virus-1 (TcTV-1) ve tamdy virus (TAMV) son dönemde omurgalı ve omurgasız
canlılarda tespit edilmiş ve memelilerde enfeksiyon yaptığı ortaya konmuş kene
aracılı ajanlardır. Saha çalışmaları bu virusların Çin’de yaygınlığını ortaya
koymuştur. Özellikle kene ısırığı hikayesi olan insanlarda tespit
edilmelerinden sonra sağlık örgütlerinin dikkatini daha çok çekmişlerdir.
Türkiye’de ilk olarak 2023 yılında yaban hayatından toplanan kenelerde TcTV-1 tespit edilmiştir. TAMV ise 2018 ve 2020 yıllarında yapılan kene taramalarında bildirilmiştir. Ülkemizde genel olarak Kırım–Kongo kanamalı ateşi virusu (KKKAV)’nun yaygın olması, çoğu klinik olguda diğer zoonotik etkenlerin göz ardı edilmesine yol açmaktadır. Dolayısıyla kene kaynaklı zoonoz olarak tanımlanan bu iki virusun (TcTV-1 ve TAMV) evcil hayvanlardaki varlığı, vektör çeşitliliği ve insan/hayvan sağlığı üzerine etkileri ile ilgili kapsamlı bir veri bulunmamaktadır. Bu projede farklı coğrafi ve iklimsel özelliklere sahip bölgelerde (Erzurum, İzmir, Samsun ve Kayseri) bulunan evcil hayvanlardan (sığır, koyun ve keçi) ve kenelerden örneklemeler yapılarak viruslar açısından incelenecektir. Bu amaçla daha önce bu virusların tespiti için kullanılan ve pozitiflikleri yakalayan güncel primer setleri kullanılacaktır. Elde edilecek veriler, hem bu virusları taşıyan kene türlerinin identifikasyonunu hem de kenelerdeki yaygınlığını ortaya koyacaktır. Böylece dünyada yeni ortaya çıkmış olan ülkemizde de çok kısıtlı çalışmanın bulunduğu hayvan/insan sağlığı açısından önemli riskler oluşturabilecek TcTV-1 ve TAMV’nin vektör konak ilişkileri hakkındaki veriler güncellenecektir. Elde edilecek bilgiler doğrultusunda KKKAV ile aynı ailede yer alan bu iki virus hakkında, başta klinisyenler olmak üzere çeşitli alanlarda faaliyet gösteren araştırmacılar için farkındalık yaratılması söz konusu olacaktır.