Sakarya Zonunda Yer Alan Jurasik Kumtaşlarının Petrografisi, Jeokimyası ve Kökeni


Şengün F.(Yürütücü), Koralay O. E.

Diğer Resmi Kurumlarca Desteklenen Proje, 2017 - 2019

  • Proje Türü: Diğer Resmi Kurumlarca Desteklenen Proje
  • Başlama Tarihi: Eylül 2017
  • Bitiş Tarihi: Şubat 2019

Proje Özeti

Kuzeybatı Anadolu, özellikle Jurasik kaya toplulukları açısından, Türkiye jeolojisinde kritik bir öneme sahiptir. Sorunlar bu iki ana tektonik ünitenin ne zaman ve nasıl bir araya geldiği ile başlamakta ve bunlar bir araya gelmeden önce aralarında bir okyanus var mıydı gibi temel bir sorunla devam etmektedir. Bu sorunun çözümüne katkı sağlayacak Liyas-Turoniyen yaşlı istif Sakarya Zonu’nun yüksek dereceli metamorfik temeli üzerine uyumsuz olarak gelmektedir. Bu istif Liyas yaşlı flüvyal çökellerden (Bayırköy Formasyonu), Orta-Üst Jurasik yaşlı sığ denizel karbonatlardan (Bilecik kireçtaşı), Alt Kretase yaşlı çörtlü kireçtaşlarından (Soğukçam Formasyonu), radyolaryalı çört ve Senomaniyen-Turoniyen yaşlı pelajik kireçtaşlarından (Vezirhan Formasyonu) oluşmaktadır. Kuzeybatı Anadolu’da özellikle Sakarya Zonu'nda Jurasik kaya topluluklarının kökeni, çökelme ortamı, kaynak kaya litolojisi, kaynak kayaların oluşum koşulları, çökel toplulukları içeren havza(ları)nın ne zaman ve nasıl oluştuğuna yönelik bir çalışma yoktur. Kayaların kökenine yönelik olarak provenans çalışmaları Orta Pontid, İstanbul Zonu ve Karakaya Kompleksi ile sınırlı kalmıştır. Bununla birlikte Sakarya Zonu'nun en batı kesiminden Bilecik'e kadar uzanan alanlarda mostra veren Jurasik çökel kayaları kendi içerisinde farklılıklar sunmaktadır. Jurasik yaşlı kaya topluluklarının birbirleriyle ve Orta Pontidlerde, İstanbul Zonu'nda bulunan diğer Mesozoyik istiflerle olan ilişkisi çözülmesi gereken sorunların başında gelmektedir. Bütün bu sorunlar arasında bu projenin konusu bu sorunların en yalınından başlayarak bölge jeolojisinin daha iyi anlaşılmasına katkıda bulunmayı hedeflemektedir. Bu nedenle kuzeybatı Anadolu'da mostra veren Jurasik çökel kayalarının kökeni, ne tür bir kaynak kayadan türediği ve nasıl oluştuğu, birbirleriyle olan ilişkisi, bölgesel olarak karşılaştırılması ve bunun anlamı bu projenin esasını oluşturmaktadır. Bu önerilen proje kapsamında Kuzeybatı Anadolu’da Mesozoyik çökel kayalarının mostra verdiği alanlarda haritalama ve petrolojik çalışmalar yapılacaktır. Bu çalışmalar sonucunda, (i) Jurasik çökel kayalarının birbirleriyle ve bölgesel olarak karşılaştırılması, (ii) kırıntılı kayaların kökeni, çökelme ortamı, ne tür bir kaynak kayadan türediği ve nasıl oluştuğu ortaya konacaktır. Elde edilecek veriler, Sakarya Zonu'nun Mesozoyik evriminin anlaşılmasına yardımcı olacaktır.