Akademik Veri Yönetim Sistemi
Polat O. D. (Yürütücü), Yalçıner A. C.
TÜBİTAK Projesi, 2020 - 2021
Bu projede, olası tsunami etkilerini tahmin etmek için İzmir Dış Körfezde 7 km derinlikte, 43o GB’ya eğimli normal bir faylanma sonucu meydana gelecek bir senaryo depreme göre modelleme yapılmış ve tsunami sayısal benzetimi (simülasyonu) gerçekleştirilmiştir.
Buna göre yaklaşık 2 m’ye ulaşma potansiyeline sahip tsunami dalgalarının (İzmir Sığacık Körfezi’ne benzer dar körfez yapısına sahip) Eski Foça’da oluşacağı hesaplanmıştır. Simülasyona göre, episantırdan 10 km uzaklıkta bulunan Eski Foça’ya en büyük dalga yüksekliği deprem sonrası 17.dk’da ulaşacaktır ve dalga yüksekliği değeri 1.7 m olacaktır. Burada akım derinliğinin 1.4 m, en yüksek akıntı hızının 1.56 m/sn ve tsunami dalgasının kıyıdan içeriği ilerleyebileceği mesafesinin 235 m olacağı hesaplanmıştır.
Karaburun, Ardıç, Yeni Foça ve Eski Foça ile Aliağa’daki Nemport Körfezi’nde dalga yüksekliklerinin 1.5 m’ye kadar yükselebileceği belirlenmiştir. Deprem episantırına 15 km mesafede bulunan Karaburun’a ilk tsunami dalgası depremin 40.dk’sında ulaşacaktır ancak yaklaşık 80 cm yüksekliğindeki en büyük dalga 44.dk’dan itibaren kıyıya gelecektir. Burada akım derinliği 0.6 m ve en yüksek akım hızı 0.51 m/sn olacaktır. Karaburun kıyı kesimlerdeki topoğrafya yüksekliği nedeniyle tsunaminin kıyıdan içeri ancak 40 m kadar ilerleyebileceği hesaplanmıştır.
Urla ile daha doğuda bulunan Balçova, Konak ve İzmir İç Körfez kesimlerinde ise tsunami dalga yüksekliklerinin 0.5-1.5 m arasında oluşacağı hesaplanmıştır. Deprem episantırından 26 km uzaklıktan yer alan Urla’ya ilk tsunami dalgasının depremin 35 dk.sında ulaşacaktır ancak en büyük dalga (70 cm) depremin 67 dk.sından itibaren Urla kıyılarına ulaşacaktır. Bu noktada akım derinliği 55 cm, en yüksek akıntı hızının 0.66 m/sn ve tsunami dalgasının kıyıdan iç kesimlere ilerleyebileceği su baskını mesafesinin 55 m olacağı hesaplanmıştır.
Elde edilen bulgular İzmir
için (benzer çalışmaların ise ülkemizde
tsunami tehdidi altındaki farklı yerleşimlere sahip kıyı kesimleri için tekrarlanmasıyla)
toplumsal ve ekonomik etkileri azaltmaya, riski en az indirmeye yönelik
önleyici tedbirlerin alınması hedefi doğrultusunda tsunami tahliye haritaları
ve eylem planlarının hazırlanmasına yardımcı olacaktır. Bu doğrultuda, tsunamiye
neden olan 30 Ekim 2020 Sisam Adası-İzmir depremi örneğinde de net görüldüğü
üzere toplumun; kamu, yerel yönetimler ve özel sektör desteğiyle Tsunami Eylem
Planları kapsamında akademisyen, STK, yerel halk desteğiyle yürütülecek etkili
bir işbirliği ile bilgilendirilmesinin büyük önem taşıdığı bu proje kapsamında
ortaya konmuştur. Söz konusu eylem planları kapsamında; oluşacak tsunaminin
kıyıya ulaşma süresi, dalga yüksekliği, karada ilerleyeceği su baskını mesafesi
hakkında ilgili paydaşlar nezdinde toplumsal farkındalık yaratılmasının, hızlı
ön hesaplamaların ve erken uyarıların yapılmasına olanak sağlayan yenilikçi
girişimlerin (en azından pilot çalışma
kapsamında) bir yerleşim için uygulamaya konması gerektiği projenin önemli
çıktılarındandır.