Akademik Veri Yönetim Sistemi
Boyacıoğlu Bal İ. (Yürütücü), Akfırat S., YORULMAZ E.
TÜBİTAK Projesi, 2017 - 2022
Psikolojik şiddet, öztanımlayıcı anı özellikleri ve anıların duygu
düzenleme işlevi arasındaki ilişkiyi incelemek amacıyla yürütülen bu projede
dört ayrı çalışma yürütülmüştür. Yetişkin örneklemiyle yapılan ve verileri web
anketle toplanan Çalışma 1, psikolojik şiddet arttıkça serbest çağrışımla
hatırlanan öztanımlayıcı anıların merkezi algılanmasının, anıların algısal
detaylarının ve duygusal aşırılaştırma eğilimlerinin güçlendiğini göstermiştir.
Çalışma 1’in verileri duygusal değer değişkenine göre kodlanıp incelendiğinde, bu
ilişkilerin sadece olumsuz duygu yüklü anılar için geçerli olduğu tespit
edilmiştir. COVID-19 karantina döneminde yapılan Çalışma 2’nin Otobiyografik
Bellek Görüşmeleri online yapılmıştır. Çalışma 2 salgına özel koşullar
sebebiyle beklenen ilişkileri saptamakta başarısız olmuştur. Verileri yetişkinlerden
web anketle toplanan Çalışma 3’te başarı, ölüm tehlikesi içeren kaza, aile
üyeleriyle kalabalık bir buluşma olmak üzere üç farklı temaya sahip
öztanımlayıcı anılar incelenmiştir. Çalışma 3, psikolojik şiddet arttıkça aile
buluşması temalı anılar için (olumlu) duygusal değerin azaldığını, duygusal aşırılaştırma
ve duygusal mesafe çabasının güçlendiğini; kaza yaşantılarına ilişkin anılar ve
mezuniyet anıları için de duygusal mesafe düzeyinin arttığını göstermiştir.
Çalışma 4’te ise, duygudurum düzenlemede olumlu öztanımlayıcı anıların etkisi
deneysel bir desenle test edilmiş ve psikolojik şiddet düzeyi arttıkça kadınların
psikolojik şiddet temalı olumsuz duygu durum aşılamaya maruz kaldıkları koşulda
olumlu öztanımlayıcı anı hatırlamanın duygu düzenleme işlevinden kısmen de olsa
faydalanabildikleri görülmüştür. Ancak, psikolojik şiddet deney kapsamında
negatif duygu duruma yönelik alınan tüm ölçümlerle güçlü pozitif ilişkiler
göstermiştir. Proje bir bütün olarak değerlendirildiğinde, Çalışma 2 haricinde
tüm çalışmalarda psikolojik şiddetin öztanımlayıcı anıları hatırlamada tutarlı
bir olumsuz yanlılık yarattığı saptanmıştır.