Akademik Veri Yönetim Sistemi
Yoho B.(Yürütücü), Güler E., Canbaz Öztürk B.
Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje, 2020 - 2022
Enerji üretimi için kömürün yanması sonucu oluşan uçucu kül 238U, 232Th ve 40K gibi doğal olarak oluşan radyonüklidleri ve Cd, Cr, Cu, Ni ve Pb gibi toksik elementleri içerir. Bu radyonüklidler ve iz elementler, kömürle çalışan termik santrallerin yanma işlemi sırasında kül fraksiyonlarında zenginleşir. Çevre kirliliğini önlemek için uçucu kül gibi endüstriyel yan ürünlerin geri dönüştürülmesine yönelik artan bir eğilim vardır. Bu yan ürünler potansiyel olarak çimento, beton, tuğla ve yol yapım malzemeleri gibi yapı malzemeleri olarak geri dönüştürülebilir. Ancak, kullanımdan önce bu materyaller, çeşitli uluslararası düzenlemelerde belirtildiği gibi potansiyel radyolojik ve toksik etki açısından taranmalıdır. Örneğin, Avrupa Temel Güvenlik Standartları, ölçülen doğal radyonüklid konsantrasyonlarından belirlenen Aktivite İndeksini (ACI) bir tarama ölçüsü olarak tanımlar.
Bu çalışma, Seyitömer kömürlü termik santralin emisyon kontrol sistemi boyunca farklı aşamalarda (su ön ısıtıcısı (ECO), hava ön ısıtıcısı (LUVO) ve elektrostatik filtreler (ESP)) toplanan tüm uçucu küllerin potansiyel radyolojik ve toksik etkilerini belirlemektedir. Ayrıca, termik santral etrafında 2x2 km karelaj yöntemi ile yüzey toprak örneklerinde doğal radyonüklid ve ağır metal konsantrasyonları belirlenmiştir. İz element konsantrasyonları ve doğal radyonüklidler, sırasıyla ICP-MS ve gama spektrometrisi yöntemi ile belirlenmiştir. Ayrıca, ağır metallerin çevreye hareketliliğini tespit etmek için uçucu kül numunelerinde liç testleri yapılmıştır. Tüm uçucu kül malzemeleri için ACI indeksi, doğal radyonüklid konsantrasyonlarından hesaplanmıştır. Bu çalışma daha sonra bu ACI metriklerini, hangi atık akışlarının ikincil ham maddelere geri dönüştürülmeye uygun olduğunu ve kullanımdan önce yapılması gereken herhangi bir gerekli karıştırma veya seyreltmeyi önermek için bir temel olarak kullanılacaktır. Bu bilgi, enerji endüstrisinin atık bertarafı için sürdürülebilir çözümler geliştirmesine yardımcı olacaktır. Bu çalışma ayrıca çevreye potansiyel toksik metal difüzyonunu incelemek için Potansiyel Ekolojik Risk İndeksini (PERI) belirlemek için ağır metal konsantrasyonu ve liç testi sonuçlarını kullanmıştır.