• Ana Sayfa

İZMİR İLİ, KONAK İLÇESİ SINIRLARI İÇİNDE BEŞTEPELER PLANLAMA BÖLGESİ'NDE 1/5000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI VE 1/1000 ÖLÇEKLİ UYGULAMA İMAR PLANI REVİZYONU ÇALIŞMASINA ESAS ANALİZ VE SENTEZ ÇALIŞMALARI İLE MEKÂNSAL STRATEJİ ÖNERİLERİ GELİŞTİRMEYE YÖNELİK ARAŞTIRMA PROJESİ

Zengin Çelik H. (Yürütücü), Tezcan S., Ağın Gözükızıl C.

Belediye, 2018 - 2019

  • Proje Türü: Belediye
  • Başlama Tarihi: Haziran 2018
  • Bitiş Tarihi: Ocak 2019

Proje Özeti

İzmir Kentinin merkezinde, önemli bir tarihsel birikim alanı olarak gelişimine başlamış ve 1940’lı yıllardan itibaren farklı göç süreçlerinin etkisi altında giderek mekânsal ve toplumsal yapı özellikleri ile kent bütününden ayrışmaya başlamış olan Beştepeler bölgesi bugün sahip olduğu sorunlar ve potansiyelleri ile bir planlama konusu haline gelmiştir. Yapılı çevrenin nitelikleri, sosyal ve teknik altyapı yetersizlikleri, çevre kirliliği gibi fiziksel ve yoksulluk, enformel yapılar, güvenlik gibi bölgedeki yaşamı etkileyen toplumsal problemler, Konak tüneli inşaatı sırasında bazı yapılarda ortaya çıkan strüktürel sorunlar bölgenin yeniden imar planı kararları ile ele alınması gerekliliğini ortaya çıkarmıştır. Ayrıca bölge için üretilmiş planların süreç içerisinde mevzuattaki değişimlere bağlı olarak uygulanabilirliklerini yitirmiş olmaları nedeniyle İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından bölgenin yeniden ve bütünlüklü olarak ele alınmasına karar verilmiş olması da 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı ve 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planı Revizyonu çalışmalarının yapılmasını zorunlu kılmıştır.  

Bu doğrultuda nazım plan ve uygulama imar planı ölçeğinde hazırlanacak planlara temel olacak araştırmaların, analiz ve sentez çalışmalarının yapılması ve mekânsal gelişme stratejilerinin oluşturulmasına yönelik bir proje tarif edilmiş ve Dokuz Eylül Üniversitesi Döner Sermaye İşletmesi Mimarlık Fakültesi Dekanlığı Birimi ile Konak Belediyesi arasında bir protokol imzalanmıştır. Protokolde üç etap olarak tanımlanan işin ilk iki etabı tamamlanmış ve ilgili birime teslim edilmiştir. Projenin III. ve son etabı Beştepeler bölgesine ilişkin tüm araştırma bulgularının ilişkisel analizi ve elde edilecek bölgeleme doğrultusunda mekânsal gelişme stratejilerinin oluşturulmasına yöneliktir. Bu rapor söz konusu stratejilerin Beştepeler Bölgesi için nasıl yapılandırılması gerektiğini alan verileri doğrultusunda ortaya koymayı ve bölgenin mekânsal gelişimini yönlendirecek temel gelişme senaryo ve stratejilerine öneriler sunmayı amaçlamaktadır. Bir önceki araştırma raporunun devamı niteliğinde olan bu çalışma, raporda ortaya konmuş olan;

“Çalışma ile İzmir’in en eski mahallelerinin yer aldığı bölgenin, İzmir kent belleği açısından taşıdığı önemin farkında olarak, tüm tarihsel ve kültürel bileşenleriyle ve var olan kimlik çeşitliliğini yadsımayarak bütünlüklü bir ele alış içerisinde sorunlarını çözmeye ve bu alanları kentle bütünleştirmeye yönelik öngörülerin oluşturulması hedeflenmektedir.”

İfadeleri ile bağlantılı bir biçimde, bölgenin özgün niteliklerini/potansiyellerini odağa alan bir yaklaşımla hem bölgenin mevcut sorunlarını çözmenin hem de kentle yeniden bütünleştirebilmenin yollarını aramaktadır.  

Bölgenin potansiyelleri ve sorunları mekânsal ve sosyal yapı özellikleri ile birlikte belirlenmiş ve II. Etap raporunda ortaya konmaya çalışılmıştır. Söz konusu mekânsal ve sosyal bilgi öncelikle 14 mahalleyi ve yaklaşık 200 ha alanı içeren Beştepeler Bölgesinin farklılaşan ve hatta kendi içinde bütünleşme sorunları bulunan alt bölgelerden oluştuğunu göstermiştir. Her alt bölge değişen özellikleri ile mekânsal gelişme stratejilerine girdi oluşturacak veriler içermektedir. Bu noktadan hareketle araştırma alanına ait güncel veri setindeki bazı parametreler kullanılarak söz konusu farklı özelliklere sahip alt bölgeler tarif edilmeye çalışılmıştır. Raporun ilerleyen bölümlerinde bu bölgelerin nasıl ortaya çıktıkları ve hangi stratejilerle ele alınmaları gerektiğine ayrıntılı olarak yer verilecektir.

Çalışmanın temel problem olarak ortaya koyduğu ikinci kapsam ise, bölgenin çevresi ve İzmir kenti ile nasıl bütünleştirilebileceğine yöneliktir. Bugün İzmir kentinin bütünüyle bir yeniden yapılanma aşamasına gelmiş olduğu ve özellikle de kent merkezinde önemli dönüşümlerin yaşanmakta olduğu izlenmektedir. Böyle bir aşamada Konak ilçesi içerisinde farklı özelliklere sahip kent parçaları üzerinde yürütülmekte olan çalışmaların ve esasen tüm kentsel gelişmelerin Beştepeler bölgesini etkileyecek özellikler taşıdığı da açıktır. Özellikle de bölgenin kuzeyindeki tarihsel alanlarda yürütülen projelerin, planlama çalışmalarının ve Kadifekale’de heyelan riski taşıyan alanların tasfiyesi biçiminde gerçekleşen dönüşüm uygulamalarının bölge ile ilişki kuran özellikleri bulunmaktadır. Diğer yandan bölgenin güneybatısında Yeşillik Caddesi üzerindeki gelişmelerle birlikte Zafertepe mahallesinde çarpıcı biçimde izlenen ve bölgede güneybatı yönünden baskı oluşturan parsel bazındaki dönüşüm uygulamaları da önemli gelişmelerdir. Bu doğrultuda Beştepeler bölgesinin yakın çevresindeki uygulamalarla nasıl bütünleşeceği ve çok parçalı olarak ilerleyen müdahaleler arasındaki dengenin nasıl kurulacağı da önemli bir sorun olarak ele alınmaktadır.İzmir Kentinin merkezinde, önemli bir tarihsel birikim alanı olarak gelişimine başlamış ve 1940’lı yıllardan itibaren farklı göç süreçlerinin etkisi altında giderek mekânsal ve toplumsal yapı özellikleri ile kent bütününden ayrışmaya başlamış olan Beştepeler bölgesi bugün sahip olduğu sorunlar ve potansiyelleri ile bir planlama konusu haline gelmiştir. Yapılı çevrenin nitelikleri, sosyal ve teknik altyapı yetersizlikleri, çevre kirliliği gibi fiziksel ve yoksulluk, enformel yapılar, güvenlik gibi bölgedeki yaşamı etkileyen toplumsal problemler, Konak tüneli inşaatı sırasında bazı yapılarda ortaya çıkan strüktürel sorunlar bölgenin yeniden imar planı kararları ile ele alınması gerekliliğini ortaya çıkarmıştır. Ayrıca bölge için üretilmiş planların süreç içerisinde mevzuattaki değişimlere bağlı olarak uygulanabilirliklerini yitirmiş olmaları nedeniyle İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından bölgenin yeniden ve bütünlüklü olarak ele alınmasına karar verilmiş olması da 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı ve 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planı Revizyonu çalışmalarının yapılmasını zorunlu kılmıştır.  

Bu doğrultuda nazım plan ve uygulama imar planı ölçeğinde hazırlanacak planlara temel olacak araştırmaların, analiz ve sentez çalışmalarının yapılması ve mekânsal gelişme stratejilerinin oluşturulmasına yönelik bir proje tarif edilmiş ve Dokuz Eylül Üniversitesi Döner Sermaye İşletmesi Mimarlık Fakültesi Dekanlığı Birimi ile Konak Belediyesi arasında bir protokol imzalanmıştır. Protokolde üç etap olarak tanımlanan işin ilk iki etabı tamamlanmış ve ilgili birime teslim edilmiştir. Projenin III. ve son etabı Beştepeler bölgesine ilişkin tüm araştırma bulgularının ilişkisel analizi ve elde edilecek bölgeleme doğrultusunda mekânsal gelişme stratejilerinin oluşturulmasına yöneliktir. Bu rapor söz konusu stratejilerin Beştepeler Bölgesi için nasıl yapılandırılması gerektiğini alan verileri doğrultusunda ortaya koymayı ve bölgenin mekânsal gelişimini yönlendirecek temel gelişme senaryo ve stratejilerine öneriler sunmayı amaçlamaktadır. Bir önceki araştırma raporunun devamı niteliğinde olan bu çalışma, raporda ortaya konmuş olan;

“Çalışma ile İzmir’in en eski mahallelerinin yer aldığı bölgenin, İzmir kent belleği açısından taşıdığı önemin farkında olarak, tüm tarihsel ve kültürel bileşenleriyle ve var olan kimlik çeşitliliğini yadsımayarak bütünlüklü bir ele alış içerisinde sorunlarını çözmeye ve bu alanları kentle bütünleştirmeye yönelik öngörülerin oluşturulması hedeflenmektedir.”

İfadeleri ile bağlantılı bir biçimde, bölgenin özgün niteliklerini/potansiyellerini odağa alan bir yaklaşımla hem bölgenin mevcut sorunlarını çözmenin hem de kentle yeniden bütünleştirebilmenin yollarını aramaktadır.  

Bölgenin potansiyelleri ve sorunları mekânsal ve sosyal yapı özellikleri ile birlikte belirlenmiş ve II. Etap raporunda ortaya konmaya çalışılmıştır. Söz konusu mekânsal ve sosyal bilgi öncelikle 14 mahalleyi ve yaklaşık 200 ha alanı içeren Beştepeler Bölgesinin farklılaşan ve hatta kendi içinde bütünleşme sorunları bulunan alt bölgelerden oluştuğunu göstermiştir. Her alt bölge değişen özellikleri ile mekânsal gelişme stratejilerine girdi oluşturacak veriler içermektedir. Bu noktadan hareketle araştırma alanına ait güncel veri setindeki bazı parametreler kullanılarak söz konusu farklı özelliklere sahip alt bölgeler tarif edilmeye çalışılmıştır. Raporun ilerleyen bölümlerinde bu bölgelerin nasıl ortaya çıktıkları ve hangi stratejilerle ele alınmaları gerektiğine ayrıntılı olarak yer verilecektir.

Çalışmanın temel problem olarak ortaya koyduğu ikinci kapsam ise, bölgenin çevresi ve İzmir kenti ile nasıl bütünleştirilebileceğine yöneliktir. Bugün İzmir kentinin bütünüyle bir yeniden yapılanma aşamasına gelmiş olduğu ve özellikle de kent merkezinde önemli dönüşümlerin yaşanmakta olduğu izlenmektedir. Böyle bir aşamada Konak ilçesi içerisinde farklı özelliklere sahip kent parçaları üzerinde yürütülmekte olan çalışmaların ve esasen tüm kentsel gelişmelerin Beştepeler bölgesini etkileyecek özellikler taşıdığı da açıktır. Özellikle de bölgenin kuzeyindeki tarihsel alanlarda yürütülen projelerin, planlama çalışmalarının ve Kadifekale’de heyelan riski taşıyan alanların tasfiyesi biçiminde gerçekleşen dönüşüm uygulamalarının bölge ile ilişki kuran özellikleri bulunmaktadır. Diğer yandan bölgenin güneybatısında Yeşillik Caddesi üzerindeki gelişmelerle birlikte Zafertepe mahallesinde çarpıcı biçimde izlenen ve bölgede güneybatı yönünden baskı oluşturan parsel bazındaki dönüşüm uygulamaları da önemli gelişmelerdir. Bu doğrultuda Beştepeler bölgesinin yakın çevresindeki uygulamalarla nasıl bütünleşeceği ve çok parçalı olarak ilerleyen müdahaleler arasındaki dengenin nasıl kurulacağı da önemli bir sorun olarak ele alınmaktadır.