The Dissemination of American Culture through Missionaries American Board Secretary Nathaniel G Clark 1865-1894


ÇOBAN DÖŞKAYA F. (Yürütücü), EKER N.

Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje, BAP Y.Lisans, 2024 - 2025

  • Proje Türü: Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje
  • Destek Programı: BAP Y.Lisans
  • Başlama Tarihi: Ekim 2024
  • Bitiş Tarihi: Eylül 2025

Proje Özeti

American Board of Commissioners for Foreign Missions (ABCFM), kısaca Amerikan Board Heyeti, ABD’nin önemli Protestan misyonerlik örgütlerinden biridir. Örgüt ilk misyonerlerini Osmanlı Devleti’ne 1820 yılında göndermiş ve ilerleyen yıllar içerisinde Osmanlı toplumu üzerinde yoğun misyonerlik faaliyetlerinde bulunmuştur. Ülkemizde Amerikan Board Heyeti denildiğinde, genellikle Osmanlı’da faaliyet yürüten misyonerler akla gelmekte, örgütün Boston’da bulunan merkez teşkilatı ve dönem sekterlerinin benimsediği politikalar üzerinde fazla durulmadığı görülmektedir. Bu araştırma projesinde, 1865-1894 yılları arasında Amerikan Board Heyetinin sorumlu sekreteri olarak görev yapan Nathaniel G. Clark’ın Osmanlı Devleti’ne yönelik misyonerlik politikaları ve gözlemlerinin değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. Nathaniel G. Clark, görev yaptığı dönemde, selefi Rufus Anderson’un Osmanlı’da izlemiş olduğu politikalarda değişikliğe gitmiş ve Antep’teki Merkezi Türkiye Koleji ile İstanbul’daki Amerikan Kız Kolejinin kurulma sürecini başlatmıştır. Bu projede, Clark'ın sekreterlik dönemi, öncesi ve sonrasındaki sekreterlerin dönemleriyle karşılaştırılacak; eğitim misyonerliği ve Ermeni toplumu üzerindeki etkileri değerlendirilecektir.

Projenin amaçlarına ulaşmak için nitel veri analiz yöntemi kullanılarak, Clark dönemine ait arşiv belgeleri, heyet raporları, yazışmalar gibi birincil kaynaklar; mevcut literatürdeki makaleler, raporlar ve tezler gibi ikincil kaynaklar incelenecektir. Bu bulgular, tematik analizle değerlendirilecek, Clark’ın politikaları güç dinamikleri bağlamında ele alınacaktır. Bu doğrultuda, Clark’ın diğer sekreterlerle karşılaştırmalı analizi yapılacaktır. Nathaniel G. Clark’a dair yapılacak değerlendirmeler mevcut misyonerlik literatürüne önemli katkılar sağlayacaktır. Bu proje, Amerikan kültürünün Osmanlı topraklarında yayılmasını misyonerlik faaliyetleri üzerinden incelemesi bakımından özgündür ve Clark hakkında yapılacak ilk ulusal ve uluslararası çalışma niteliğindedir.

Projenin sonucunda, Nathaniel G. Clark’ın eğitim misyonerliği politikalarını Osmanlı’daki Ermeni toplumu üzerindeki uzun vadeli etkilerinin ortaya konulması ve Ermeni sorununun kökenlerine dair mevcut anlayışın derinleştirilmesi hedeflenmektedir.