Nöroblastom ve Hippo Sinyal Yolağı

SELEN KUM ÖZŞENGEZER

Nöroblastom ve Hippo Sinyal Yolağı

Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Dokuz Eylül Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2024

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: SELEN KUM ÖZŞENGEZER

Asıl Danışman (Eş Danışmanlı Tezler İçin): Hatice Nur Olgun

Eş Danışman: Zekiye Sultan Altun

Açık Arşiv Koleksiyonu: AVESİS Açık Erişim Koleksiyonu

Özet:

Amaç: Nöroblastom (NB) çoğunlukla erken çocukluk döneminde görülür. Sempatik sinir sisteminden kökenlenen malign bir tümördür. Sisplatin (CDDP), NB tedavisinde uygulanan bir kemoterapötik ajandır. Hippo sinyal yolağı, hücre farklılaşması ve organ büyümesinde etkin olmasıyla, kanser kök hücrelerin gelişiminden ve tümör oluşumundan sorumludur. Bu yolağın transkripsiyon ko-aktivatörü olan YAP da yolakdaki tüm mekanizmaların önemli bir parçasını oluşturmaktadır. Verteporfin (VP), ışığa duyarlı bir benzoporfirin türevi olup, güçlü ve seçici bir YAP inhibitörüdür. YAP-TEAD etkileşimlerini bozmaktadır. Verteporfin ve farklı benzoporfirin türevlerinin farklı kanserlerde hücre proliferasyonu azalttığı gösterilmiştir. Retinoik asit (RA), A vitamininden sentezlenen doğal olarak oluşan bir retinoiddir. RA'nın 18 aylıktan küçük bebeklerde NB tedavisi için etkili olan diferansiye edici bir tedavi ajanıdır. Bu çalışmanın amacı nöroblastomda VP, CDDP, RA ve bu ajanların kombinasyonlarının in-vitro ve in-vivo koşullarda hippo yolak bileşenleri üzerinden potansiyel anti-proliferatif etkinliğinin ortaya konması dır.

Gereç ve Yöntem: Çalışmada N-MYC(-) SH-SY5Y ve N-MYC(+) KELLY nöroblastom hücrelerinde VP, CDDP, RA ve ajanların kombinasyonlarının apoptoz üzerine etkisi Anneksin-V/PI testi ile akış sitometrik olarak değerlendirilmiştir. Ayrıca KELLY hücreleri kullanılarak nude farelerde NB ksenograft model oluşturularak ajanların in-vivo anti-tümoral etkinlikleri tümör boyutları üzerinden incelenmiştir. Ajanların hippo yolağı ve kök hücre diferensiyasyon belirteçleri üzerindeki ilişkisi OCT, SOX, Nestin, YAP ve LATS-1 gen ve protein ekspresyonlarının RT-PCR ve immünohistokimyasal boyama analizi yardımı ile in-vitro ve in-vivo koşullardan elde edilen örneklerde değerlendirilmiştir.

Bulgular: Verteporfin ve sisplatinin hücre canlılığını azaltıcı ve özellikle in-vivo da NB tümör volümünü azaltıcı etkisi saptanmıştır. Hippo sinyal yolağının çekirdek proteinlerinden özellikle YAP-1 ve LAT-2’nin, VP ve CDDP uygulama gruplarında kontrole göre ekspresyonlarında azalma olduğu saptanmıştır. Bu da YAP’ı özellikle potansiyel bir terapötik hedef olarak ortaya koymaktadır.

Sonuç: Bu in-vitro ve in-vivo NB çalışma sonuçlarımız hippo sinyal yolağının, nöroblastom tedavisi için alternatif bir terapötik hedef olarak değerlendirilmesinde fayda sağlayabileceğine işaret etmektedir.